Randstad

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

De Randstad (veural vreuger ouch wel Randstad Holland) is 'n groete conurbatie in Wes-Nederland, perceizer gezag euver 't groetste deil vaan Zuid-Holland en Utrech, 't zuie vaan Noord-Holland en 't zuidweste vaan Flevoland. In dit relatief klein gebeed woene zoe'n 7 mieljoen lui ofwel 40 percint vaan de Nederlandse bevolking. Es conurbatie heet de Randstad mie es ei centrum; de veer groete centra zien Amsterdam, Rotterdam, D'n Haag en Utrech, wat ouch nog de groetste veer stei vaan gans 't land zien. Wijer gief 't nog väöl mier middelgroete stei, klein stei en versteidelekde dörper, die allemaol bekans mètein zien aoneingegreujd. De Randstad heet belaankriek mier inwoeners es de Vlaomse Roet en zelfs 't Roergebeed, meh väöl minder es de agglomeraties Londe (in ruimste zin) en Paries (Île de France). De Randstad en de veer geneumde gebeje vörme same de metropoolregio's vaan Noordwes-Europa.

't Belaank vaan de Randstad is in de ierste plaots economisch; ze heet aon de Have vaan Rotterdam (de groetste vaan Europa en de derde groetste vaan de wereld) en vleegveld Schiphol twie mainports. Ouch cultureel en toeristisch heet de Randstad väöl te beteikene. In de res vaan Nederland, soms de provincie of de periferie geneump, heet 't begrip 'Randstad' 'n negatief beteikenis gekrege mèt de bijklaank vaan oonaontrèkkelek drök gebeed, en de cultureel dominantie die 't euver Nederland oetoefent.

't Begrip is begin jaore 1930 door vlegeneer Albert Plesman bedach (toen nog es Randstad Holland), umtot häöm vaanoet de loch opveel tot de stei in Holland laankzaamaon aonein waore gegreujd.

Geografie

Knouppunt Ridderkerk kortbij Rotterdam, boe ziech weeg op veer niveaus kruse. Zoe'n verkierssituaties zal me boete de Randstad neet gaw vinde.

Lochfoto vaan 't dörp De Meije, op de grens vaan Utrech en Zuid-Holland. Hei in 't Greun Hart is väöl vaan 't oersprunkelek oontginningslandsjap bewoerd gebleve.

Definitie

Boe de Randstad ophèlt is oonderwerp vaan discussie. Almere woort natuurlek vreuger neet debij gerekend ('t besteit pas 40 jaor), meh discussie besteit ouch euver bepaolde middelgroete stei kortbij de klassieke Randstad. In Noord-Holland geit 't daan um Purmerend, Hoorn en Alkmaar, in Utrech um Amersfoort en umgeving (mèt Nijkerk debij moot de Randstad daan ouch in Gelderland ligke), in Flevoland um Lelystad. De gemeintes in kwestie profilere ziech dèks wel zoe; ouch demografisch vèlt dao väöl veur te zègke (de stei zien dèks groet gewore door migratie oet de groete stei eweg, in de ierste plaots oet Amsterdam).

Oonderverdeiling

Es me de stei in Wes-Friesland en aon de Veluwezoom neet liet mèttèlle, blijf vaan de Randstad e hoofiezervörmeg gebeed euver, boevaan 't ein ind bij Dordrech en 't aandert bij Utrech ligk. Dat ierste ind neump me de Zuidvleugel en 't umvat Rotterdam en D'n Haag, 't twiede de Noordvleugel en 't umvat Amsterdam en Utrech. De grens ligk tösse Leiden (zuie) en de Haarlemmermeer (noorde) in. 't Derde deil vaan de Randstad is 't Greun Hart, de relatief dunbevolkde kern, boe 't greun is vaan 't weiland.

Bestuur

Wie gezag is de Randstad verdeild euver veer provincies en tientalle gemeintes. 't Gief sinds jaor en daag planne veur de opriechting vaan 'n Randstadprovincie um aon die oonhendege situatie 'n ind te make. Ind 2011 heet 't kabinèt-Rutte I planne daoveur evels op de lang baon gezat, umtot veural gedoogpartij PVV tege opsjaoling vaan provincies waor, en umtot de versjèllende lokaol euverhede 't oonderein neet ins woorte. In 2012 en 2013 kaom 't kabinèt-Rutte II mèt 'n alternatief plan um allein Noord-Holland, Flevoland en Utrech te doen fusere (de werknaom waor Noordvleugel), meh ouch dat idee kaom tot stèlstand wie neet allein de bevolking, meh ouch de betrokke provinciebesture ziech daotege kierde.