Haarlemmermeer

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

Gemeinte Haarlemmermeer
Provincie	Noord-Holland
Hoofplaats	Hoofddorp
Börgemeister (lies)	Onno Hoes (VVD)
Opperflaakde – daovan water	206,14 (fusiepartners same) km² 12,11 (idem) km²
Inwoeners – deechde:	153.517 (31-5-2018, fusiepartners same) 791/km²

Harp, ein vaan de drei Haarlemmermeerse Calatravabrögke.

D'n Haarlemmermeer is 'ne polder en 'n gemeinte in de Nederlandse provincie Noord-Holland, gans in 't zuide. De gemeinte besleit 'n oppervlak vaan zoeget 200 km². 't Aontal inwoeners bedreug mie es 150.000; daomèt is d'n Haarlemmermeer nao inwoeners de groetste neet-steideleke gemeinte vaan Nederland.

Kerne

Gemaol Cruqius bij de rinkdiek vaan de Haarlemmermeer.

De gemeinte umvat de kerne Aalsmeerderbrug, Abbenes, Badhoevedorp, Beinsdorp, Boesingheliede, Buitenkaag, Burgerveen, Cruquius, Haarlemmerliede, Halfweg, Hoofddorp, Leimuiderbrug, Lisserbroek, Lijnden, Nieuw-Vennep, Oude Meer, Penningsveer, Rijsenhout, Rozenburg, Spaarndam-Oost, Spaarnwoude, Vijfhuizen, Weteringbrug, Zwaanshoek en Zwanenburg.

Gemeintefuncties

De Haarlemmermeer besteit vaan oersprunk veural oet landbouwgroond en nog ummertouw is dat 'nen economische factor. Vaan mie beteikenis evels is de lochhave Schiphol die in dees gemeinte ligk. De plaotse Hoofddorp, Nieuw-Vennep en Badhoevedorp zien sterk versteidelek door Amsterdamsen euverloup en beie väöl werk in de deenstesector aon.

De otosnelweeg A4, A5, A9 en A44 loupe door de gemeinte, wie ouch de spoorweeg vaan Amsterdam nao Leiden. Mèt de inlieving vaan Haarlemmerliede en Spaarnwoude heet de gemeinte ouch e deil vaan de lijn vaan Amsterdam nao Haarlem binne zien grenze.

Aonziech vaan de gemeinte

Door de laankzaam versteideleking, de greuj vaan de lochhave en de bouw vaan wel veer snelweeg en 'ne spoorlijn heet de Haarlemmermeer e minder lendelek karakter es vreuger. In de Haarlemmermeerse Bos hèlt me dèks eveneminte, wie in 2002 nog de Floriaad. Wijer stoon vief aw forte in de polder es oonderdeil vaan de Stèlling vaan Amsterdam en weure de gemaole die de polder druuggelag höbbe wel opegestèld. Sinds 2004 zien in de gemeinte drei tuibrögke, geneump Harp, Luit en Citer, te vinde vaan de hand vaan Santiago Calatrava.

Historie

De Haarlemmermeer waor in de middeliewe e klein peulke bij Haarlem mèt 'nen törfechtege kant. In de loup vaan de iewe evels woort 't door (dèks illegaol) törfwinning en slechte bedijking ummer groeter en smolt 't same mèt de ouch gegreujde mere 't Leidsemeer en 't Spierinckmeer. In de zeventiende iew had 't oongeveer zien huiege gruutde bereik. De bekinde Leeghwater, dee al de mere in 't Noorderkerteer vaan Holland had druuggelag, maakde planne veur ouch dit meer in te poldere; heivoor zouwe neet minder es 200 meules veur nujeg zien. De Staote vaan Holland weigerde 'm dit, neet allein um de koste meh ouch door 'ne lobby tege 't druugmake door de vèssers en de sjepers (Haarlem en Leiden onderhoolte 'n bootverbinding euver 't water).

't Meer waor evels zoe groet tot zelfs sjeper drop vergónge en de stei en dörper die draon laoge woorte bij edere zwoere störm bedreig. In 1837 besloot keuning Wöllem I tot inpoldering vaan de Haarlemmermeer. De oetvinding vaan 't stoumgemaol had dit e stök doeneleker gemaak. Dit gebäörde vaan 1849 tot 1852.

Nao 't druugvalle vaan de Haarlemmermeer vestegde ziech inderdaod de verwachde boere. Toch leverde de polder nog wel probleme op, mèt naome door euvertolleg water. De leislui bij 't make vaan de polder hadde naomelek wel vaarte en tochte laote grave meh gein slote; dat lete ze aon de boere zelf euver, die dat vervolges neet dege. Ouch in aander opziechte woorte de boere allein gelaote, zoetot ze de iersten tied in groeten ermeuj leefde. In 1855 woort de Haarlemmermeer 'n gemeinte; 't raodhoes stoont evels tot 1867 in Heemstede (tenao in Hoofddorp). De twie ierste dörper woorte Kruisdorp (later Hoofddorp) en Venneperdorp (later Nieuw-Vennep). D'n twintegsten iew woort geteikend door de koms vaan Schiphol en de ver(veur)steideleking vaan Hoofddorp en Nieuw-Vennep. De lochhave woort nao dń Twiede Wereldoorlog sterk oetgebreid, boeveur 't dörp Rijk gans mós weure aofgebroke. Väöl later (begin einentwintegsten iew) woort ouch Rozenburg gooddeils gesloop. De bewoeners vaan alle twie de dörper zien veural oetgeweke nao Rijsenhout, wat zoe sterk is gegreujd. In 1978 kraog Schiphol 'n eige statie aon de Schiphollijn. Dees spoorlijn woort in 1981 doorgetrokke, zoetot Hoofddorp en Nieuw-Vennep direk euver 't spoor mèt Leiden en Amsterdam zien verboonde.

Op 1 jannewarie 2019 woort de gemeinte Haarlemmerliede en Spaarnwoude aon Haarlemmermeer touwgeveug. Dit waor d'n ierste kier tot de gemeinte bij 'n herindeiling betrokke waor. Sindsdeen vèlt de gemeinte Haarlemmermeer dus neet mie same mèt de gelieknaomege polder.

Gebore in de Haarlemmermeer

• Hendrikus Colijn, premier vaan vief Nederlandse kabinette

Externe link

• http://www.haarlemmermeer.nl