Nederlands hierevoetbalèlftal

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

't Nederlands hierevoetbalèlftal, bijgenaomp Oranje, vertrejt Nederland in internationaol voetbalmatche. Wie 't competitievoetbal weurt 't nationaol team gereguleerd door de KNVB. 't Team späölde zienen ierste match in 1905, naotot de voetbalsport in de twinteg jaor daoveur in dit land zier populair waor gewore. De ierste decennia veel 't team internationaol nog neet zoeväöl op, en ouch nao d'n oorlog wouw 't neet lökke. Midde jaore 1970 stoetden 't team evels nao de wereldtop door, in 't spoer vaan 't Nederlands clubvoetbal wat 't toen ouch good deeg. Wijer huugdepunte veerde 't team in 1988 (wie 't Europees Kampioen woort) en roond 2010. Ziene bijnaom Oranje daank 't team aon 't oranje shirt boe 't sinds minseheugenis in späölt.

Historie

Ingekleurde foto vaan 't ierste Nederlands èlftal, veur de match tegen 't Belsj. Op de achterste rij gans links zuut me trainer Cees van Hasselt, neve häöm steit Bok de Korver, de groete staar vaan toen. Eddy de Neve, dee veer kier scoorde, steit twiede vaan rechs.

Opriechting en begin

D'n ierste match woort gespäöld op 30 aprèl 1905. Tegestander waor 't Belsj; plaots vaan speule waor 't Kielstadion in Antwerpe. Nao negenteg menute waor de stand 1-1. In de dao-opvolgende verlenging scoorde Eddy de Neve drei kier, zoetot Nederland de match mèt 1-4 won. Belsj-Nederland zouw 'ne klassieker weure, die jaorelaank (bekaans) eder jaor woort gespäöld.

In 1908 deeg Nederland mèt aon de Olympische Speule. Hei haolden 't direk de broonze medalje, door in de troesfinaal mèt 2-0 vaan Zwede te winne. Ouch op de Speule vaan 1912 (in Stockholm) haolde Nederland broons. In de troesfinaal won Nederland zelfs mèt 9-0 vaan Finland.

Interbellum

In 1920 waore de Speule in Antwerpe. Hei verloor Oranje de troesfinaal mèt 1-3 vaan Spaanje, meh door diskwalificatie vaan finalis Tsjecho-Slowakije indegde Nederland esnog weer es daarde. Op volgende Olympische Speule zouw Nederland noets mie 'n medalje hole.

Aon 't ierste Wereldkampioensjap hierevoetbal in 1930 deeg Nederland nog neet mèt, meh veur 't WK vaan 1934 in Italië sjreve ze ziech wel in. Oonder d'n Ingelse coach Bob Glendenning euverleefde ze de kwalificatie. Op 't kampioensjap laog Oranje evels nao ein späölrunde droet (3-2 verlees tege Zwitserland). In 1938, in Fraankriek, góng 't op 'n vergeliekbaar meneer: in de ierste runde waor Tsjecho-Slowakije mèt 3-0 väöls te sterk.

Nao d'n Oorlog

In d'n Twiede Wereldoorlog had 't competitievoetbal neet stèlgelege, meh plaots veur interlandvoetbal gaof 't neet. Nao d'n Oorlog bleef de voetbalsport in 't land oonverminderd populair, meh sportief gezeen raakde Nederland achterop. In 't boeteland kaom ummer mie nao Brits veurbeeld 't betaold voetbal op, dewijl de KNVB blees vashawwe aon amateurspeul. Pas nao de NBVB-crisis midde jaore viefteg, die oetmundde in de opriechting vaan de Ieredevisie, accepteerde me in Nederland ouch betaold voetbal. 't Zouw evels nog jaore dore ietot 't voetbal ziech internaol kós mete.

Veur de WK's vaan 1950 en 1954 sjreef Nederland ziech neet in. In 1958 (Zwede) mós Nederland 't in de kwalificatie aoflègke tege Oosteriek. Veur 't allerierste EK, in 1960, sjreef Nederland ziech weer neet in. Dat waor trouwens de lèste kier tot Oranje gaaroet neet aon 'n EK of WK mètdeeg: veur alle koumende kampioensjappe gaof de KNVB zie hierenèlftal gewoen op. Toch kwalificeerde Nederland ziech vaan 1962 tot en mèt 1972 veur gein inkel indrunde, oondaanks de bleuj vaan 't Nederlands clubvoetbal in deen tied en 't väölvöldeg score vaan Johan Cruijff en Piet Keizer.

Glorietied

In 1974 veel evels alles op zien plaots. Trainer Rinus Michels, dee ziech de jaore daoveur bij Ajax al had beweze, woort noe veur 't team gezat. Michels kós väöl Oranjespeulers al oet zienen tied bij Ajax en kós daorum zoonder meujte de formuul vaan 't totaolvoetbal doorveure. De kwalificatie woort nog mèt meujte vaan 't Belsj gewonne, meh op de indrunde had Nederland gein groete probleme, zelfs neet mèt toplen wie Argentinië en Brazilië. Oetindelek woort de finaal tege gasland Wes-Duitsland mèt 1-2 verlore.

In 1976 späölde Nederland veur 't iers op 'n EK. Oetindelek woort 't daarde, nao verlees tege Tsjecho-Slowakije (3-1) en wins tege Joegoslavië (3-2). In korten tied waor de standaard noe zoe veraanderd, tot me 't verlees vaan de haaf finaal es 'n blamaasj beleefde.

In 1978 haolde Nederland weer 't WK, en oondaanks tot 't clubvoetbal in deen tied alweer hendeg op zie retour waor had 't nationaol èlftal weer gein groete meujte um de finaal te hole. Nao wins op Italië in de haaf finaal mós Oranje weer tegen 't gasland (dit jaor Argentinië). De finaal woort oetindelek in de verlenging verlore (3-1).

Crisis

Ouch op 't EK vaan 1980 in Italië waor Nederland presint. De gouwe generatie vaan 1974 waor evels gooddeils gestop of sterk op zie retour. Oonder de joongere zaote gein groete stare. 't Èlftal woort in de grópsfaas kansloes oetgesjakeld. Bij kwalificatie veur 't WK vaan 1982 kaom Oranje neet in de buurt. Veur 't EK vaan 1984 lökden 't ouch (zjus) neet, zoe wieneg wie in 1986.

Wel kraog Oranje in 1985 mèt Leo Beenhakker veur 't iers in jaore weer 'ne succesvollen trainer. Heer woort haafweeg de kwalificatie aongestèld en kós 't tij zjus neet kiere: heer verloor de play-off vaan 't Belsj, dat 't WK oetindelek es daarde zouw indege.

Europees kampioensjap

Mèt Beenhakker es coach plaotsde Nederland veur 't EK vaan 1988 in Wes-Duitsland. De kwalificatiepoule woort gewonne. Op de indrunde leek 't, nao e verlees tege de Sovjet-Unie, weer fout te goon, meh Nederland góng door. In de haaf finaal won 't vaan Wes-Duitsland, wat in Nederland e groet volksfies losmaakde. In de finaal waor de tegestander weer de Sovjet-Unie; noe won Nederland wel.

't Succes vaan 1988 had diverse reies. Nederland had dat jaor indelek weer 'nen Europese topclub: PSV. Diverse PSV-speulers zaote ouch in de selectie. 'ne Wijeren oetblinker waor Marco van Basten (Ajax). Belaankriek waor evels ouch tot gooj Nederlandse voetballers in dezen tied ummer dèkser nao boetelandse topclubs gónge, boe ze in sterker competities kóste greuje. Ruud Gullit, spits neve Van Basten, späölde beveurbeeld bij AC Milan. Dezen trend zouw ziech in de jaore negenteg doorzètte; allewijl späölt nog mer 'nen inkele Nederlandsen international bij 'n Nederlandse club.

Wisselvallege prestaties: jaore negenteg

De kwalificatie veur 't WK vaan 1990 kaom Nederland oppermechteg door, en me meinde tot Nederland 't toernooj mós kinne winne. De prestaties in de poule vele evels zwoer tege: nao drei kier geliekspeul indegde Oranje es daarde en moch 't mer zjus door nao de achste finaal. Dao verloor 't mèt 2-1 vaan Wes-Duitsland. De maotege prestaties gónge gepaard mèt groete persoeneleke probleme tösse Beenhakker en zien speulers.

't EK vaan 1992 in Denemarke verleep vrij good. In de kwalificatie woort oonder mie vaan (vereineg) Duitsland gewonne, meh in de haaf finaal waor Denemarke zjus te sterk. Op 't WK vaan 1994 in de Vereinegde Staote, d'n ierste kier oonder coach Dick Advocaat, góng oondaanks probleme veuraof vrij good: me bereikde de kwartfinaal boe latere kampioen Brazilië mèt 3-2 te sterk waor. 't EK vaan 1996 in Ingeland leep weer minder: nao 'n zier maotege grópsfaas, die geteikend woort door vreigel tösse coach Guus Hiddink en speuler Edgar Davids, verloor 't team vaan Fraankriek.

't WK vaan 1998 in Fraankriek góng bove verwachting: Nederland versloog Argentinië in de kwartfinaal en woort in de finaal zjus oetgesjakeld door obbentuits Brazilië. 't Volgend EK vaan 2000 woort in Nederland en 't Belsj gehawwe. Nederland waor eine vaan de kanshöbbers, meh stuitde in de kwartfinaal op Italië. Neet 't verlees op ziech, meh de meneer boe-op kaom 't helste aon. Nederland had in de match twie penanties gemis, en daonao de shoot-out verlore. In 1992, 1996 en 1998 waor Nederland ouch al zoe oetgesjakeld, en noets had 't team 'n penantieserie gewonne. In Nederland kaom noe discussie euver 't penantietrauma, en of 't team dao neet beter op zouw mote oefene.

Outsider: jaore nul

Veur 't WK vaan 2002 in Japan en Zuid-Korea leep 't nog erger mis: Nederland kaom de kwalificatie neet door, veur 't iers sinds 1986. Dit had zwoer gevolge veur 't imago vaan 't team: vaan ein vaan de bèste vaan de wereld woort 't noe (weer) e gemiddeld voetballand.

Es gevolg daovaan waor me in 2004 al blij tot Nederland ziech kwalificeerde. Oondaanks kritiek op Advocaat (dee veur d'n twiede kier boondscoach waor), voolte väöl lui oplöchting wie Nederland (tege Zwede) noe ins wel mèt penanties won. Ouch op 't WK vaan 2006 (in Duitsland) waor Oranje presint. Wie in 2004 woort 't hei door Portugal oetgesjakeld.

Trök aon d'n top

Op 't EK vaan 2008 woort 't Nederlands èlftal in 'n loedzwoer gróp ingedeild. Ze verbaasde evels edereine door euvertuigende, bekaans historische winste tege wereldkampioen Italië (3-0) en Fraankriek (4-1). Internationaol kraog 't team vaan coach Marco van Basten väöl lof veur zien aonvallend voetbal. Toch wis Rusland 't team daonao in de kwartfinaal oet te sjakele (1-3). Guus Hiddink, noe coach vaan Rusland, kós de Nederlandse späölwijs en wis 't èlftal kepot te speule.

In 2010 waor 't WK in Zuid-Afrika en waor Bert van Marwijk de boondscoach. In tegestèlling tot Van Basten góng heer veur e controlerend, rizzeltaotgeriech speul, wat väöl lui in binne- en boeteland teleurstèlde. Toch woort Oranje weer ierste in de poule. De knock-outfaas verleep ouch good. Nederland wis zelfs veur 't iers in jaore Brazilië te versloon (2-1 in de kwartinaal). Nao ouch nog wins op Uruguay stoont 't land in de finaal. Hei woort vaan Spaanje verlore, zij 't pas nao verlenging (1-0).

Soms zwoer oet vörm: jaore tien

Door de getuinde vörm meinde me 't WK vaan 2012 te kinne winne.Oonverwach indegde dit in de slechste prestatie die Nederland oets op 'n indrunde neetzat: drei kier verlees in de poulfaas. Ein meugeleke oerzaak waor de zoewiezoe sterke tegestand (Denemarke, Duitsland en Portugal). Ouch woort de generatie vaan staarspeulers die 't Oranje vaan 2008 en 2010 had groet gemaak, awwer en had die neet dezelfde vörm. In de verdeideging stoonte väöl joonger speulers, die de kwaliteite vaan hun veurgengers neet haolde. Ouch mentaliteitsprobleme woorte geneump: de groete stare zouwe te väöleisend zien.

Louis van Gaal naom, oondaanks de slechte prestaties in 2002, veur de twiede kier 't coachsjap op ziech. 't WK vaan 2014 in Brazilië verleep bezunder good. In de grópsfaas wis Nederland al mèt 5-1 vaan wereld- en Europees kampioen Spaanje te winne. Oetindelek woort Oranje daarde, nao 'n ing verlees tege Argentinië en 'n euvertuigende wins op gasland Brazilië (3-0). De gooj rizzeltaote kaome door de opportunistische, pragmatische meneer vaan speule: geine speuler waor vaan zien positie verzekerd, en Van Gaal modelleerde de opstèlling nao de tegestander. Aanders es vreuger bete zoewel aonvallend es verdeidegend ingestèlde teams ziech stök. Nao 't Wk bedaankde Van Gaal.

Op de kwalificatie vaan 't EK vaan 2016 volgde 'n groete wanprestatie: Nederland plaotsde ziech neet, oondaanks tot aan 't toernooj 24 len (bekaans de hèlf vaan alle Europese teams) mètdege. Zoewel Guus Hiddink es Danny Blind lökden 't neet um Oranje aon 't winne te kriege. Ouch op 't WK vaan 2018 is Nederland aofwezeg. In 2017, oonder de kwalificatieserie veur dit WK, haolde Nederland zien liegste plaots op de FIFA-wereldraanklies oet (de 36e). Wel góng 't lèste deil vaan die kwalificatie, veur de daarde kier oonder Dick Advocaat, get beter.

Advocaat bedaankde al vrij gaw en woort aofgelos door Ronald Koeman, staarvoetballer in oonder mie 't gouwe team vaan '88 en es coach vrij succesvol mèt Feyenoord. Heer had direk de taak Nederland in e nui toernooj, de UEFA Nations League, te doen speule. Nederland woort in 'n zier zwoer gróp mèt Fraankriek en Duitsland geloet. 't Team verpópzakde edereine door ziech neet allein op niveau A te hawwe meh ouch de poule te winne (oonder mie mèt 'nen 3-0 wins op Duitsland en 2-0 op Fraankriek). Mèt jóng talente wie Matthijs de Ligt, Frenkie de Jong en Steven Bergwijn, die alle drei nog in Nederland späölde, vóng heer de lacunes vaan de gestopde stare op. In de media woort zelfs vaan 'n 'wederopstanding' gesjreve. Oonder Koeman wis Oranje ziech ouch weer veur 't EK vaan 2020 te plaotse. In 2020 góng Koeman evels nao FC Barcelona. Heer woort vervaange door Frank de Boer. De Boer had d'n taak mèt 't Nederlands èlftal te beginne aon de kwalificatie vaan 't WK vaan 2022, meh ouch um 't EK te speule, wat um de COVID-19-pandemie e jaor waor oetgestèld. Zoewel de veurbereiing es 't EK verlepe maoteg; nao oetsjakeling in de achste finaal besloot De Boer oonder groeten drök aof te trejje. Hei-op góng De Boer eweg en woort Louis van Gaal 'nen daarde kier aongestèld. Heer kraog Oranje astrein aon 't voetballe in de Nations League en plaotsde ziech ouch glansriek veur 't WK vaan 2022. Vaan teväöre had heer gezag nao dat WK eweg te goon. Oranje haolde hei de kwartfinaol, boe-in 't - obbenuits - nao penanties vaan Argentinië verloor.

Tenue

Zuug ouch: voetbaltenue

De ierste jaore späölde Nederland in witte shirts mèt 'nen dropgenejde sjerp in 't roed-wit-blauw vaan 't Nederlands veendel. Me kin 't heibove op de foto zien. Dit waor in deen tied neet oongebrukelek. In 1907 voetbalde Nederland veur 't iers in zien effe oranje shirt, 'n verwiezing nao 't hoes Oranje-Nassau wat Nederland sinds iewe regeert. Dit shirt had es groet veurdeil tot me e dudelek versjèl zuut mèt de shirts vaan d'n tegestender. 't Bleek 'n gooj keus: 't Oranje shirt woort iconisch en is sindsdeen noets mie vervaange. Umtot 't zoe herkinbaar bleek, kraog 't Nederlands èlftal ouch de bijnaom Oranje.

Wel weurt regelmaoteg - sinds decennia zelfs eder jaor - 'ne nuie variant oontworpe, boe-in details versjèlle. De rugnommers en naome stoonte in de jaore zeventeg in 't zwart; later waore dèkser wit en soms doonkerblauw. De breuk waore miestal wit, meh ouch zwarte en blauw breuk zien in gebruuk gewees. 'nen Opvallende variant droog 't èlftal vaan 1988: dit waor neet effe oranje, meh droog e sjöbbemotief in diverse oranje kleursleeg.

Oetshirts

De mieste oetshirts waore spegelinge vaan 't toesshirt: witte shirts mèt oranje opdrök en oranje breuk en kouse. later woort 't oetshirt blauw, wie bij 't toesshirt de breuk en lètters ouch blauw woorte. 't Oetshirt vaan 2006 tuinde 'n sjuinse roed-wit-blauw baon op 'ne witten oondergroond: dit waor 'n verwiezing nao 't oersprunkelek Oranjeshirt vaan 1905.

Fancultuur

Roontelum Oranje is 'n oetgebreide en zier herkinbaar fancultuur oontstande. Supporters vaan 't èlftal kleie ziech dèks compleet in 't Oranje, zoewel in 't stadion es veur de tv. In d'n aonluip nao e groet toernooj weurt merchandise in alle meugeleke vörm aongeboje, loupend vaan shirts en collector's items tot oranje vlaoj en tompoeze. Inkel Oranjesupporters zien door hun constant versjijne op tv bekind gewore, wie Graatje Hindriks, dee ziech es Indiaon verkleit en op d'n trom sleit. Ouch 't träöte vaan Kleintje Pils, 'n zate hermenie, klink väöl lui intösse bekind in de oere.

Voetballeedsjes

Door de jaore heer zien diverse leedsjes veur en euver 't Nederlands èlftal oetgebrach, dèks in d'n aonluip nao groete toernoje. Al in 1934, bij 't ierste WK boe Oranje presint waor, kaom 't leedsje "We gaan naar Rome" vaan Willy Derby oet, wat zier populair woort. Nog populairder woort "Hup Holland hup" oet 1950, gesjreve door Jan de Cler. Dit leed huurt me ouch noe nog in 't stadion. Minder succesvol woort in 1974 "De leeuw wordt weer een held" vaan Ome Wout en zijn Neven en Nichten. Dit waor ein vaan de ierste Oranje-leedsjes in 't fies- en aprèsskigenre; dao zouwen 'rs nog väöl vaan volge. In 1988 kaom André Hazes mèt "O Nederland", op de melodie vaan "Auld lang syne"; dit woort 'ne groeten hit en 'ne klassieker wie Nederland ouch ech, wie in 't leedsje bezoonge, kampioen woort. Hazes zouw later nog mie Oranje-leedsjes make, wie 't "Samen kunnen we Europa aan" vaan 1992, meh gein van alle woorte ze zoe populair. De groete voetbalhit vaan 1994 waor gei supportleed veur de voetballers, meh e satirisch vastelaovendsleed euver de vreigel tösse Johan Cruijff en Dick Advocaat: "As Dick me hullep nodig heb". Rapper Ali B maakde in 2006 'n versie vaan "O Nederland", boe heer de opstèlling vaan 't èlftal rapde en dat combineerde mèt 't refrein vaan d'n intösse gestorve Hazes. In 2008 kaom Wolter Kroes mèt "Viva Hollandia" ('We zijn er weer bij en dat is prima'), 'ne cover vaan "Viva Colonia" vaan de Höhner. Dit woort 'ne nommereinhit. (Veur 't EK vaan de vrouwlui in 2017 maakde heer ouch 'n versie.) Bij 't WK vaan 2022 kaom 'nen Oranjehit in 't alternatief circuit, "Andries Noppert" vaan Meindert Talma.

Rivaliteite

De ajdste voetbalrivaliteit besteit mèt 't Belsj. D'n iersten interland waor al tege dit èlftal en sindsdeen höbbe de twie teams mie es hoonderd kier tegenein gespäöld. Tot in de jaore zèsteg woort d'n Derby vaan de Lieg Len eder jaor es vrundsjappeleke match gedoon; sindsdeen is dao evels gein plaots mie veur op de voetbalkalender. Ouch op toernoje en in kwalificaties höbbe de twie ziech dèks getroffe. De favorieterol is door de jaore heer dèks gewisseld, umtot de prestaties vaan allebei fluctueerde. Wel leef d'n derby in 't Belsj get mie es in Nederland.

De aander rivaliteit is mèt Duitsland. Hei koume vaan Nederlandse kant dèks clichés euver d'n Twiede Wereldoorlog kieke, zoetot de matche neet allein 'n sportief laojing höbbe. Toch oontstoont de rivaliteit pas good in 1974, wie 't (daan nog) Wes-Duits èlftal Nederland in de finaal vaan 't WK versloog. Wie in 1988 Nederland op 't EK vaan Wes-Duitsland won, heersde oonder väöl supporters 't geveul vaan 'vraak'. Nao aofluip oontaardde 't fies zelfs hei en dao in beleidegende spreekkoere en rinnewaties vaan Duitse oto's. Nao 2000 woort de rivaliteit dudelek minder extreem.

Records

Per ind jannewarie 2018

Mieste interlands
1.	Belsj	126
2.	Duitsland	40
3.	Zwitserland	33
4.	Denemarke	31
5.	Ingeland	30
6.	Fraankriek	25
	Zwede
8.	Ierland	22
9.	Italië	20
	Noorwege

Opmerkinge

• Duitsland: inclusief Wes-Duitsland, exclusief Oos-Duitsland (DDR)
• Ingeland: inclusief amateurèlftal

Groetste euverwinning

2 september 2011 (tege San Marino): 11-0

Zwuurste verlees

21 december 1907 (tege Ingeland (amateurs)): 12-2

Speulers mèt de mieste interlands
Pos.	Speuler	Interl.	Tiedvak
1.	Wesley Sneijder	133	2003–2018
2.	Edwin van der Sar	130	1995–2008
3.	Frank de Boer	112	1990–2004
4.	Rafael van der Vaart	109	2001–2013
5.	Giovanni van Bronckhorst	106	1996–2010

Speulers mèt de mieste gole
Pos.	Speuler	Gole	Interl.	Tiedvak
1.	Robin van Persie	50	102	2005–
2.	Klaas-Jan Huntelaar	42	76	2006–
3.	Patrick Kluivert	40	79	1994–2010
4.	Dennis Bergkamp	37	79	1990–2000
	Arjen Robben		96	2003–2017
6.	Faas Wilkes	35	38	1946–1961
	Ruud van Nistelrooij		70	1998–2011
8.	Abe Lenstra	33	47	1940–1959
	Johan Cruijff		48	1946–1977
11.	Bep Bakhuys	28	23	1928–1937

Keepers mèt de mieste zuver leie
Pos.	Keeper	Zuver leie	Interl.	Tiedvak
1.	Edwin van der Sar	72	130	1995–2008
2.	Hans van Breukelen	34	73	1980–1992
3.	Maarten Stekelenburg	36	57	2004–
4.	Piet Schrijvers	20	46	1971–1984
5.	Jasper Cillessen	17	38	2013–

Langs denende traineurs
Pos.	Traineur	Int.	Wins	Tiedvak
1.	Bob Glendenning	87	36	1923, 1925–1940
2.	Dick Advocaat	62	37	1992–1994, 2002–2004, 2017
3.	Rinus Michels	53	30	1974, 1984, 1986–1988, 1990–1992
4.	Marco van Basten	52	35	2004–2008
	Bert van Marwijk		34	2008–2012

Zuug ouch

• Lies van Limburgers in 't Nederlands hierevoetbalèlftal
• Nederlands damesvoetbalèlftal
• Voetbal in Nederland