Leonardo da Vinci
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Leonardo da Vinci (Vinci, Italië 15 april 1452 - Amboise, Fraankriek 2 mei 1519) waor 'ne kunsteneer, weitesjapper, oetvinder, arsjitek, astronoem en diechter. Centraol stoond zien gaof es teikeneer. Zie sjèlderwèrk weurt gekinmerk door beweging en expressie. Oondaanks zien vernuijende inziechte en al bij leve groete faom, is zien invlood op aander sjèlders laank neet zoe groet gewees wie die vaan aander groete artieste oet de Renaissance.
Jäög
bewirkGebore in 't allewijl Italiaonse dörpke Vinci, woort Leonardo gevurmp in 't naoventrint gelege Florence, boe heer oondermie studeerde oonder Andrea del Verrocchio. In 1482 vertrok heer nao Milaon, boe heer bij Ludovico Sforza verbleef en o.a. 't Lètste aovondmaol maakde. Naodat Milaon door Franse tróppe woort ingenómme (1499) reisde Leonardo weer nao Florence, boe heer vaan 1503 tot 1506 verbleef. In 't Palazzo Vecchio wèrkde heer aon - groetendeils verlore gegaange - moersjèlderinge. Tot 1512 hójde heer obbenuits in Milaon, 'n periood boe-in heer väöl weitesjappeleke studies oetveurde. Väöl aonteikeninge en sjetse heivaan zien bewaord gebleve.
Awwer jaore
bewirkIn 1513 weurt e sjèlderij voltoeid boe-aon heer in 1503 begos waor en dat bij edere verhojzing mètgóng: La Gioconda (beter bekènd wie de Mona Lisa, allewijl te beziechtige in 't Louvre te Paries).
Tösse 1514 en 1516 verbleef Leonardo op oetnudeging vaan paus Leo X in Roeme. In 1516 woort Leonardo door de Franse keuning oetgenudig nao Fraankriek te komme. Tot zienen doed in 1519 hojde heer dao in e laandhoes bij Amboise, same mèt zien vrun Melzi en Salai.
De väölzijegheid vaan Da Vinci blijk mesjiens wel 't bèste oet 't feit dat de maan dee veural bekènd is es sjèlder vaan de Mona Lisa ouch es de ierste geoloeg kin weure besjouwd. Da Vinci waor betrókke bij de aonlègk vaan kenare in Noord-Italië en bestudierde daoveur o.a. 't oontstaon vaan fossiele, erosie en sedimentatie door reviere en de opheffing vaan ziebojem tot laand. Daomèt nump me Leonardo da Vinci ouch wel 'nen homo universalis: iemes dee op hendeg professioneel niveau op väöl weitesjappeleke en kunszinnege dinger aktief is gewees.