Heitse

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Heitsers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

Heitse (Heythuysen) Gewaeze gemeinte in Nederlandj
Gevörmp	?, 1991
Opgehaeve	2007
Opgegange in	Leudaal
Provincie	Nederlands Limburg
Hoofplaats	Heitse
Opperflaakde (bie opluffing)	56,40 km²
– daovan water:	0,46 km²
Inwoeners (kort veur opluffing)	12.178 (1-8-2006)
– deechde:	349,7/km²
Lies van börgemeisters

Heitse (Nederlands Heythuysen) is 'n dörp in de Nederlands-Limburgse gemeindje Leudaal.

Aanzeen

Heitse haet 'n dörpskèrk oet 1504; die waerdje in 1927 opgebouwdj door de Remundjse arsjitekt Caspar Franssen. Naeve de kirk steit 'n Mariakapel oet 1851.

Historie

Tot 1 januari 2007 waor Heitse 'n zelfstandige gemeindje mèt 'n oppervlak van 56,40 km² die ouch nog de kèrne Baoksem (Baexem), Gratem (Grathem), Kelpe en Oler omvatje. De gemeindjes Baoksem en Gratem waore in 1991 toegeveugdj. Wie Heitse mèt Hale, Hunsel en Rogkel en Naer fuseerde tot 't Leudaal haai ze ongeviêr 12.000 inwoëners.

Aoj gehuchte die op vandaag opgenómme zeen in de beboewdje kóm zeen Kouk, Biesstraot en Walk.

Historische inwoeënertalle

Jaor Aantal Greuj (gans Limburg) 1830 1.253 -- 1840 1.337 +6,7% (+5,6%) 1849 1.503 +12,4% (+4,3%) 1859 1.649 +9,7% (+4,4%) 1869 1.777 +7,8% (+4,5%) 1879 1.917 +7,9% (+7,0%) 1889 2.144 +11,8% (+6,8%) 1899 2.173 +1,4% (+10,2%)

Jaor Aantal Greuj (gans Limburg) 1909 2.475 +13,9% (+17,8%) 1920 2.523 +1,9% (+32,6%) 1930 2.732 +8,3% (+25,1%) 1947 3.132 +14,6% (+24,2%) 1956 3.613 +15,4% (+27,3%) 1960 3.959 +9,6% (+7,4%) 1971 4.455 +12,5% (+13,9%)

Opmerkinge

• Alle inwoeënertalle zeen zónger Baoksem en Gratem en ouch zónger Kelpe-Oler, wat vanaods bie Gratem huërdje.
• De getalle veur 1971 zeen op ganse vieftalle aafgeróndj.

Rillatief óntwikkeling van 1830 tot 1971

(v₁₈₃₀=100)

Greun: Gemeindje Heitse
Blauw: Provincie Limburg

Wape

't Heitser waope in de versie vaan 1819.

De aoj gemeindje Heitse kreeg op 8 december 1819 van d'n Hoege Raod van Adel 't volgendje wape toebedeildj:

Van lazuur (blauw) belaaje mèt 'ne busjop, haojendj in ziene rechterhandj 'ne sjtaaf en inne linker 'n book, [alles van goud,] vergezèldj aan de rechterkantj (veur de kieker links) van drie geaopendje roeëze van goud en aan de linkerkantj door 'n sjildje van goud, belaaje mèt drie hoorns van lazuur, 't sjildje van baove en onger vergezèldj door 'n geaopendje roeës van goud.

De kleur vanne busjop is in de besjrieving neet geneumdj. Dit wape tuuentj Sinterklaos, de petroeënheilige vaan Heitse. 't Sjildje is van 't graofsjap Häör. Heitse loog neet allein in det graofsjap, mer ressorteerde tot in de zeventieëndje iew ouch onger de Häörse sjepebank. De kleure zien de riekskleure.

Nao de fusie mèt Baoksem en Gratem vroog de gemeindje 'n nuu wape aan. Dit wape waerdje op 14 juli 1992 toegekindj en droog de volgendje omsjrieving:

Gedeildj: I. in lazuur 'nen abdissesjtaaf van goud; II. in goud drie hoorns van keel (roeëd). 't Sjildj gedèktj mèt 'n gouw kroeën van drie blajer en twie perele.

In 't nuuje wape van Leudaal kome zoeëwaal de sjtaaf en de drie hoorn truuk.

Traditie

• 't Aodjaorszinge mèt aodjaorsleedjes, op 31 december, door de kinjer van de sjoeël, trèkkendj langs de hoeze. Dit wirdj sinds ut joar 2001 ouch door de oajere jeugd gedoan, allein wirdj d'r den gezônge veur 'n fles beer.
• Kwakkert Wasse. Eder jaor, op de 11e vanne 11e, waertj 't Kwakkert-beeldje op 't Kirkplein gewasse door de groeëte Prins en de Jeugdprins van v.v. De Kwakkert. Op dees wieze waertj in Heitse de vastelaovendj geaopendj. Dit beeldje is op 11 november 1988 onthuldj ter gelaegenheid van 't 33-jaorig bestaon van v.v. De Kwakkert. Initiatiefnemers wore destieds de Aod-Prins, de gemeindje Heitse en de Rabobank.
• De Waever. Op vastelaovesdinsdig òm 24.00 oor waertj de vastelaovendj traditiegetrouw aafgeslaote door 't danse vanne Waever op 't Kirkplein.