Gemeinsjappelek boeteland- en veilegheidpolletiek

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

't Gemeinsjappelek boeteland- en veilegheidpolletiek of Common Foreign and Security Policy (CFSP, Nederlands: Gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid of GBVB, Duits: Gemeinsame Außen- und Sicherheitspolitik of GASP, Frans: Politique étrangère et de sécurité commune of PESC), is 'n gearrenzjeerde, genege boetelands polletiek vaan de Europese Unie veur diplomatie en actie die veurnaomelek in verhajding steit tot veilegheid en defensie. In de volksmoond en de media weurt zie ouch soms 't Europees Ministerie vaan Boetelandse zake geneump. Dat is evels get euverdreve. Zoeväöl mach wie de nationale ministeries vaan boetelandse zake höbbe heet de CFSP gaaroet neet. De CFSP marchandeert inkel mèt 'n oondersjeiend deil vaan de externe relaties vaan de EU, naomelek de terreine die veurnaomelek goon euver handel en commercie en gebede wie 't financiere vaan daarde len, etc. Beslute weure gemaak bij unaniem instumming vaan de EU-lidstaote in de Raod vaan de Europese Unie. Wienie beslute evels zien gemaak, kinne bepaolde aspekte daovaan wijer beslote weure door 'n gekwallificeerde mierderheidstumming. De CFSP weurt geleid en veurgezete door d'n Hoege representant vaan de Unie veur Boetelandse Affaires en Veilegheidspolletiek, de zoegenaomde Europese minister vaan Boetelandse Zake. Sinds 2019 is dat Josep Borrell, dee 't euvernaom vaan Federica Mogherini (2014-2019)^[1].

Historie

1957-1993

Vaanaof 't vreug begin vaan de Europese integratie in nao-oorlogs Europa gaof 't Europese samewèrking in internationaole handelsbesprekinge. De EU's Gemeinsjappelek Commerciepolletiek geit trök nao de opriechting vaan de Europese Economische Gemeinsjap die vaan krach góng mèt 't Verdraag vaan Roeme in 1957 ^[2]. De CFSP zelf geit trök nao de Europese Polletieke Samewèrking (EPS) die waor opgeriech in Luxembörg, 1970 ^[3]. De EPS waor evels meh 'n informeel consultatieperces tösse de lidstaote vaan de Gemeinsjap euver oonderwerpe die euver boetelands polletiek goon, mèt es buut de creatie vaan 'ne gemeinsjappeleken aonpak te realisere wat raak boetelandse zake en 't stimulere vaan 't belaank vaan de EG en de internationaole gemeinsjap es gehiel. Dit umvat samewèrking, respek veur minserechte, 't stimulere vaan democratie en 't beheuje vaan de rechstaot^[4].

1993-2009

De zwaaktes vaan de EPS woorte pijnlek klaor in de Joegoslavische oorlog, wat leide tot 't verlange veur 'n sterker gemeinsjappelek boetelandpolletiek. Dat woort geconsolideerd in 't Verdraag vaan Mestreech, wat vaan krach góng in 1993 en de opriechting vaan de Europese Unie beteikende. In die periood waor de Europese Unie verdeild oonder, wie me dat neumde, de drei pilere vaan de Europese Unie: de Europese Gemeinsjappe, de CFSP en de Politiële en justitiële samewèrking in straofzake. D'n ierste en d'n daarde pileer bestoon allewijl neet mie, meh vaan 1993 bis 2009 woorte die es zier belaankriek geach in de structuur vaan de EU. De CFSP-pileer waor gebaseerd op 't princiep vaan intergouvermentalisme, wat inhèlt tot unanimiteit tösse de lidstaote in de Raod vaan Ministers (of Raod vaan de Europese Unie) nudeg is, wijl aander Europees institute wieneg invlood höbbe. 't Verdraag vaan Amsterdam in 1997 (effektief vaanaof 1999) creëerde d'n Hoege representant veur het Gemeinsjappelek boetelands en veilegheidspolletiek (de CFSP-representant) um de extern polletiek vaan de EU te coördinere en reprizzentiere. Dizze representant woort verwach tösse d'n Europese Kemissie en de Raod vaan Boetelandse Ministers te coördinere^[5].

Vaanaof 2009

't Verdraag vaan Lissabon woort effektief in december 2009 en brach 'n ind aon 't pileersysteem. 't Verdraag creëerde de positie vaan 'nen Hoege representant vaan de Unie veur Boetelandse Affaires en Veilegheidspolletiek. Dizzen Hoege representant moot daoveur zörge tot coördinatie en consistentie in de EU's boetelandse polletiek good löp^[6]. De nuien Hoege representant vervóng d'n ieder geneumden CFSP-representant mer ouch d'n Europese kommissaris veur Externe Relaties en Europees Naoberpolletiek. Sinds december 2011 heet d'n Hoege representant (HR) zien eige departemint, d'n Europesen deens veur extern optrejjes (European External Action Service, of EEAS). De EEAS is gemeind um 'n gemeinsjappelek Boetelands Departemint of Diplomatekorps veur de EU te creëere^[7].

Doel

In artikel J.1 vaan hoofstök V in 't Verdraag vaan Mestreech^[8] definieert de Europese Unie häör Gemeinsjappeleke boetelands en veilegheidspolletiek volges de doelstèllinge:

't Beheuje vaan de gemeinsjappeleke weerdes, fundamenteel belange, oonaofhaankelekheid en integriteit vaan de Unie in euvereinstumming mèt de princiepes vaan 't Handves vaan de Vereinegde Naties (VN)
't Versterke vaan de veilegheid vaan de Unie op eder wijs
't Behawwe vaan de vrei en 't versterke vaan internationaole veilegheid, op basis vaan de princiepes vaan 't Handves vaan de VN, es-ouch de princiepes vaan de Helsinki-akkoorde en de doelstèllinge vaan 't Paries Handves, inclusief de stèllinge die geriech zien op extern grenze
't Oontwikkele en consolidere vaan democratie en de rechstaot, en respek veur minserechte en fundamenteel vrijhede

Versjèllende soorte polletiek

D'n Europese Raod definieert de princiepes en riechlijne vaan de CFSP en de gemeinsjappeleke strategieë die door de EU weure gerealiseerd. Op basis vaan die riechlijne maak de Raod vaan Ministers (de Raod vaan de Europese Unie) joint actions en/of common positions. Joint actions (gemeinsjappeleke acties) höbbe betrèkking op specifieke situaties boe-in actie nudeg weurt geach. De joint actions lègke vas wat de doele, de sjaol en de besjikbaar middele veur de EU zien. Ze verbinde de EU-lidstaote. De common positions (gemein posities) definiëre de hajding die de EU innump op e bepaold oonderwerp vaan geografische of thematische aard. Zie definiëre abstrak wat de algemein riechlijne zien boenao de nationaal polletiek vaan de lidstaote ziech mote veuge^[9]

D'n Hoege representant

D'n Hoege representant vaan de Unie veur Boetelandse Zake en Veilegheidspolis (veurtaon d'n Hoege representant geneump) spreek, same mèt de Prizzedent vaan d'n Europese Raod, naomes de EU in aofgesproke en genege boetelandse zake. Daoneve kin d'n Hoege representant ambitieuze posities articulere die es antwoord weure gegeve op akkefiete en ooneineghede tösse lidstaote. De CFSP heet unanimiteit nudeg vaan de 28 lidstaote euver de rakende polletiek um 't wèrkelek te realisere. Ooneineghede in de CFSP, wie dat gans dudelek 't geval waor tiejes d'n oorlog in Irak, zien zeker neet zelde aonwezeg.

D'n Hoege representant coördineert ouch 't wèrk vaan de "speciale representante vaan de Europese Unie" (European Union Special Representative). Wijl de zoegenaomde EU-ambassadäörs aonspraokelek zien gestèld veur de affaires vaan ein inkel land, zien dees speciale representante aonspraokelek veur specifieke allegaties, konflikgebede of regio's vaan len. Zie staon oonder direk touwziech vaan d'n Hoege representant^[10]. Sinds 't Verdraag vaan Lissabon effektief is, is dees autoriteit gans gesjeie vaan d'n Europese Raod en de Raod vaan Ministers. D'n Hoege representant is daoneve ouch 't hoof vaan 't Europees Defensieagentsjap (European Defence Agency, EDA). Dit kump umtot d'n Hoege representant dezelfde functie heet bij de Gemeinsjappeleke veilegheids- en defensiepolis (CSDP)^[11].

Liechaome

't Gief 'n aontal liechaome binne de konteks vaan de CFSP. Binne de Raod vaan de EU (of Raod vaan Ministers), gief 't de Raod vaan Boetelandse Zake (Foreign Affairs Council, FAC), wat in prinsiep 'ne raod is boe de versjèllende Europese ministers vaan boetelandse zake mekaar tegekomme. 't Gief ouch e liechaom geneump de Political and Security Committee (PSC), wat de internationale situatie volg op de terreine die oonder de autoriteit vaan de CFSP valle. De PSC presenteert dèks opinies aon de FAC, soms umtot daonao is gevraog mer ouch dèks oet eig initiatief. Vervolges controleert de PSC ouch de polletieksimplementaties vaan de FAC.

't Ieder geneump Europees Defensieagentsjap (European Defence Agency, EDA) animeert en stimuleert greuj vaan defensievermoge, militair oonderzeuk en de opriechting vaan 'nen Europesen interne merret veur militair technologie. 't Gief daoneve twie liechaome die iers bij de Wes-Europese Unie behuurde (de WEU besteit neet mie sinds 2011), naomelek 't Instituut veur Veilegheidsstudies vaan de EU (European Union Institute for Security Studies, EUISS) en 't Satellietcentrum vaan de EU (European Union Satelite Centre, EUSC). De EUISS is de dènktank vaan de EU roontelum 't oonderwerp defensie. Häör missie is 't vinde vaan 'n gemeinsjappeleke veilegheidscultuur veur de EU, door 't helpe oetbreie en projektere vaan de CFSP, en 't verrieke vaan Europa's strategisch debat. De EUSC deilt analyses vaan satellietkennis en -data ^[12].

Rifferenties


1948	1952	1958	1967	1987	1993		1999	2003	2009	2011
Verdraag vaan Breusel	Verdrage vaan Paries	Verdraag vaan Roeme	Fusieverdraag	Europese Ak	Verdraag vaan Mestreech		Verdraag vaan Amsterdam	Verdraag vaan Nice	Verdraag vaan Lissabon
			Europese Gemeinsjap veur Kole en Staol (EGKS)
			Europese Gemeinsjap veur Atoomenergie (EURATOM)
			Europese Economische Gemeinsjap (EEG)		→ P Ä Ö L →		Europese Gemeinsjap (EG)		Europese Unie (EU)
			↑Europees Gemeinsjappe↑			Zjustitie en Binnenlands Affaires (ZBZ)
						Politiëel en zjustitiëel samewèrking in straofzake (PZSS)
				Europees Polletiek Samewèrking (EPS)		Gemeinsjappelek boeteland- en veilegheidpolletiek (GBVP)

Wes-Europese Unie (WEU)

↑ Inleiing vaan 't artikel op Ingelstaolege Wikipedia
↑ "Qualified-Majority Voting: Common commercial policy" (Ingels), de Europese Commissie. 3 september 2009.
↑ 't Artikel euver de Organisatie veur Veilegheid en Samewèrking in Europa (Organisation for Security and Co-operation in Europe) oet de Ingelstaolege Wikipedia, oonder 't hoofstök History
↑ Artikel 11 vaan 't Verdraag vaan Mestreech. Zuuch hei veur d'n originele teks vaan 't Verdraag op 't Nederlands, Duits of Frans.
↑ The evolution of the EU's Common Foreign Security Policy (CFSP) and Common Security and Defence Policy CSDP) (Ingels), 't EU Centre in Singapore. 19 april 2013
↑ The evolution of the EU's Common Foreign Security Policy (CFSP) and Common Security and Defence Policy CSDP) (Ingels), 't EU Centre in Singapore. 19 april 2013
↑ Ingelstaoleg Wikipedia-artikel veur European External Action Service
↑ Zuuch hei de originele teks vaan 't Verdraag op 't Nederlands, Duits of Frans.
↑ The European Union: Foreign and Security Policy (Ingels), D.E. Mix, Congressional Research Service. 8 april 2013.
↑ European Union Special Representative, Ingelstaoleg Wikipedia-artikel
↑ CSDP, Ingelstaoleg Wikipedia-artikel
↑ The European Union: Foreign and Security Policy (Ingels), D.E. Mix, Congressional Research Service. 8 april 2013

[1] Inleiing vaan 't artikel op Ingelstaolege Wikipedia

[2] "Qualified-Majority Voting: Common commercial policy" (Ingels), de Europese Commissie. 3 september 2009.

[3] 't Artikel euver de Organisatie veur Veilegheid en Samewèrking in Europa (Organisation for Security and Co-operation in Europe) oet de Ingelstaolege Wikipedia, oonder 't hoofstök History

[4] Artikel 11 vaan 't Verdraag vaan Mestreech. Zuuch hei veur d'n originele teks vaan 't Verdraag op 't Nederlands, Duits of Frans.

[5] The evolution of the EU's Common Foreign Security Policy (CFSP) and Common Security and Defence Policy CSDP) (Ingels), 't EU Centre in Singapore. 19 april 2013

[6] The evolution of the EU's Common Foreign Security Policy (CFSP) and Common Security and Defence Policy CSDP) (Ingels), 't EU Centre in Singapore. 19 april 2013

[7] Ingelstaoleg Wikipedia-artikel veur European External Action Service

[8] Zuuch hei de originele teks vaan 't Verdraag op 't Nederlands, Duits of Frans.

[9] The European Union: Foreign and Security Policy (Ingels), D.E. Mix, Congressional Research Service. 8 april 2013.

[10] European Union Special Representative, Ingelstaoleg Wikipedia-artikel

[11] CSDP, Ingelstaoleg Wikipedia-artikel

[12] The European Union: Foreign and Security Policy (Ingels), D.E. Mix, Congressional Research Service. 8 april 2013

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]