Vriejheidsbeeld

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Gelaens. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

't Vriejheisbeeld in New York

't Vriejheidsbeeld (Èngelsj: Statue of Liberty) is ein sjtandbeeld dat zich bevundj aan de ingank van de have van New York, op ’t Bedloe-eilandj (allewiel Liberty Island) in de New York Bay. Dit beeld sjteit symbool veur de verwelkómming van jederein dae via de have van New York Amerika bènnekump, zoaes Amerikane die trukkómme oet 't boetelandj, gaste en immigrante.

Besjrieving

’t Beeld sjtèlt de Romeise godin Libertas veur, die de goddelikke persoanificatie is van de vriejheid. De in eine mantjel gehölde vrouwefiguur sjtuk mèt häöre rechter erm eine fakkel ómhoag en in häör lènker handj dreug ze ein plaquette (ein tabula ansata) wo-op de inscriptie "JULY IV MDCCLXXVI" (4 juli 1776) is aangebrach, de datum van de Amerikaanse Ónaafhankelikheidsverklaoring. Aan häör veut ligk ein gebraoke kètting die de sjlaverniej veursjtèlt en op häöre kop dreug de godin ein zevesjtralige kroan. In de kroan zint 25 vinsters aangebrach die de 25 edelsjtein van de waereld veursjtèlle, de sjtrale symbolisere de zeve zeëje (oceane) en zeve continente van de waereld.

Inhöldiging van 't beeld in 1886 nao ein sjilderie van Edward Moran.

Mèt de sokkel mitgeraekend is 't kunswerk 93 maeter hoag. 't Beeld zelf is 46 maeter hoag en besjteit oet eine kopere mantjel dae inwendig wirt óngersjteunt door ein sjtale consjtuctie. 't Totale gewich van 't beeld is 225 ton. 't Koper haet door de vörming van patina (oxydelaog) ein greun kleur gekrege. De sokkel is oet kalksjtein gemaak en woort op 't sjtervörmig Fort Wood opgerich, ein in óngebruuk geraakde legervesting op Bedloe, geboewd tösje 1807 en 1811. In de sokkel bevundj zich ein museum.

't Beeld waas ein gesjènk van de Franse sjtaat ter eëre van 't eëuwfeës van de Ónaafhankelikheidsverklaoring en es teike van vrundjsjap tösje dees naties.

Gesjiedenis

't Beeld is óntwórpe en geboewd door de oet Colmar aafkómstige Franse beeldhawwer Frédéric Bartholdi. De Fransman Gustave Eiffel waor in 'n later fase betrokke biej 't consjtructiewerk. D'r is discussie euver 't model dat Bartholdi broekde veur 't gezich van 't beeld. Sommige neume Isabella Eugenie Boyer wo hae 'n relatie mèt haw. Angere neume zien moder Marie Bartholdi.. Oarsjprunkelik waas ’t beeld bedoeld es eine reusachtige vuurtaore aan de noordelikke ingank van 't Suezkanaal, mer Egypte hej d'r gein geldj veur. 't Woort doe Frankriek gesjónke aan de Verenigde Sjtate en woort in oktober 1886 geplaatsj.

Veuraaf waas euvereingekómme dat 't Amerikaanse volk de de sokkel zouw boewe en dat de Franse veur 't beeld, de sjtale consjtructie, óntwórpe door Maurice Koechlin, eine mitwirker van Gustave Eiffel en de plaatsjing verantjwoordelik zouwe zeen. De boew waas geautoriseerd door ’t Amerikaanse Congress op 3 mieërt 1877. De eësjte sjtein woort gelag op 5 augustus 1884 en ’t boewwerk waas vaerdig op 22 april 1886. De consjtructie van 't beeld in Frankriek waas klaor in juli 1884 en 't arriveerde in New York op 17 juni 1885 op ’t Franse fregat Isere. Ómdat de sokkel op dat mement nog neet vaerdig waas woort 't beeld veur elf maondj opgesjlage in kratte en daonao in veer maondj inein gezat. Op 28 oktober 1886 woort 't door president Grover Cleveland van de VS ingehöldig.

Op 15 oktober 1924 woort 't sjtandbeeld same mèt Fort Wood tot Nasjenaal Monemènt besjtempeld. 't Vriejheidsbeeld woort van doe aafaan Statue of Liberty National Monument. In 1935 woort heël Bedlou's Island hiejaan toegevoog en ómgeduip tot Liberty Island. Op 11 mei 1965 woort ouch Ellis Island aan dit Nasjenaal Monemènt toegevoog. Van 1984-1986 is 't beeld gerestaureerd, wobiej de toartsj mèt de 24-karaats blaadgouwe vlam is vervange. Nao de 11 september 2001 is 't beeld ènnige jaore gesjlaote gewaes veur 't pebliek.

In 2003 woort 't doe 118 jaor awwe monemènt opnuuj gerestaureerd, veural óm de veiligheid van de bezeukersj te vergraote en 't behawd van 't beeld te waarborge. Vanaaf de zomer van 2004 koosj 't Vriejheidsbeeld weer bezoch waere. D'r is ein vaerverbènjing van Battery Park op 't zuudpuntje van Manhattan nao Liberty Island en nao Ellis Island, wo de aankómshalle veur de immigrante te bezichtige zint.

Op Ónaafhankelikheidsdaag (4 juli) 2009, is ouch de kroan van 't Vriejheidsbeeld, veur 't eësj saer 11 september 2001, weer aopegesjtèld veur 't pebliek.

Kopieje

Ein kopie van 11,5 maeter hoag bevundj zich in Paries, op 't Île des Cygnes in de Seine, vlak biej de Eiffeltaore. Dit beeld woort ónthöld in 1885. Ómdat doe 't brónze beeld nog neet klaor waas, woort ein gipsje kopie gebruuk. 't Defenitieve beeld woort in 1889 geplaatsj. Hoewaal Bartholdi 't in de richting van häör zösterbeeld in 't weste wouw laote kieke, woort 't beeld aanvankelik nao de Eiffeltaore gerich óm te veurkómme dat 't mèt de rögk nao 't presidentieel palies, 't Élysée, zouw kómme te sjtaon. Biej de waereldtentoansjtèlling van 1889 is 't beeld oetentelik ómgedrejd; 't is noe gerich op New York. Aafgezeen van 't versjil in greuëde, is 't versjil mèt 't beeld in New York dat de Pariese kopie ein book in de handj hilt dat zoawaal de datum van de Amerikaanse Ónaafhankelikheidsverklaoring teuënt (4 juli 1776), es ouch de datum van de Franse Revelutie (14 juli 1789).

Behauve in de Seine, bevènje zich ouch nog kopieje in de Jardin du Luxembourg in Paries, in Saint-Cyr-sur-Mer (2,50 maeter hoag) oet 1913, in Barenti, Colmar (de gebaorteplaatsj van Bartholdi), Lunel, en Poitiers.

Trivia

• De vlam van 't Vriejheidsbeeld is in ein vergroate versie te zeen in de buurt van de Pont de l'Alma in Paries. Dees Vriejheidsvlam is jaorelank beplek mèt gedachtenisse aan Prinses Diana die biej de Alma-tunnel veróngelökde en later hiejaan is gesjtórve.
• Op 't Plein van de Hemelse Vreje in Peking woort biej 't sjtudenteprotes van 1989 door de demonsjtrante ouch ein Vriejheidsbeeld opgerich, mer dat woort biej 't braeke van 't protes door de Chinese machhöbbersj weer opgeruumd.
• In Grand Theft Auto IV wirt 't Vriejheidsbeeld geparodieerd mèt 't Bliejheidsbeeld. Dit beeld hilt ein tas koffie vas in plaatsj van ein vlam en zie haet 'ne glimlach op 't gezich.
• Saer 1984 sjteit 't Vriejheidsbeeld van New York op de Waerelderfgoodlies van UNESCO (volgnr. 307).

Fotogalerie

• 
  't Vriejheidsbeeld in New York
• 
  Replica op l'Île des Cygnes, Paries
• 
  Replica in Jardin du Luxembourg, Paries
• 
  Replica op 't place de Saint-Cyr-sur-Mer.
• 
  't Vriejheidsbeeld en Manhattan (mei 2001)
• 
  Nancy Reagan zjwejt in 1986 vanoet de kop van 't beeld es ’t opnuuj geäöpend wirt.

Externe links

• StatueOfLiberty.org Officiële website van Vriejheidsbeeld
• National Park Service Website van 't NPS euver 't Vriejheidsbeeld