Westerlauwers Fries: Versjèl tösje versies

't '''Westerlauwers Fries''' is de westelikewesteleke groop dialekte vaan 't [[Fries]], dat wèlt zegke 't Fries wie dat allewijl in [[Nederland]] gesproke weurt. Aander soorte zien 't [[Oosfries]] en 't [[Noordfries]]. Boete Nederland weurt dees taol meistal "Wesfries" geneump, meh umtot me daomèt in Nederland nao de dialekte oet de kop vaan [[Noord-Holland]] verwies, geit me hei deze naom oet de weeg. Es me in Nederland euver ''Fries'' sprèk, bedoelt me meistalmiestal allein 't WeslauwersWesterlauwers Fries. De taol weurt nog door zoe 350.000 minselui es [[mojertaol]] gesproke in de provincie [[Friesland]] (die sins de jaore negeteg officieel - Friestaoleg - ''Fryslân'' hèt) en is de tweidetwiede officieel taol vaan Nederland.

Wat direk opvèlt aon 't Weslauwers Fries is 'n relatief gering versjeieheid aon dialekte, vergeleke mèt beveurbeeld 't [[Limburgs]]. Umtot 't Fries veuraol 'n spreektaol is en iewelaank zelfs gaaroet gein [[Standerdtaol]] bestoond, zou me e gefragminteerd dialekgebeed verwachte. EvelsToch versjèlle de dialekte hielmer weineg. Groofweg kin me spreke vaan drei groete dialekte: 't Kleifries, 't Woudfries en 't Zuidhooks. Die zien meujteloes oonderein te verstoon. Versjèlle zien oonder ander dinger 't wäördsje veur ''doe'': in 't Woudfries is dat ''dû'', in 't Kleifries ''do''. Belangrieker zien de dialekte vaan [[Hindeloopen]], [[TersjellingTerschelling]] en [[SjiermonnekougSchiermonnikoog]]. Die wieke väöl mier aof en zien get awwerwetser es 't Standerdfries. Zoe heet 't Hindeloopers de aw vocale behawwe en 't Sjiermonnekuigs de vruiwlike wäörd.

't Fries weurt meistalmiestal bij de Ingweoonse taolgroep ingedeild, dat beteikent tot 't dichter bij 't Ingels steit es bij 't [[Nederlands|Hollands]], 't Lèmburgs en 't [[Duits]]. Dit kint me nog zien aon kinmerke wie palatalisatie (Ingels ''cheese'', Fries ''tsiis'', Hollands ''kaas'', Lèmburgs ''kies''), <i>ee</i> of ''ie'' veur de aw Germaanse ''ô'' (''grien'' veur Lèmburgs ''greun'') en zoe wijer. Op taolkeertsjes zuut 't oet of alle taole in Nederland en Duitsland ei continuum zien, en 't Fries get hiel aanders, mie e geïsoleerd gebeed. Dees indeiling deit gei rech aon 't feit, tot nao vieftienhoonderd jaor 't Fries mie op 't Nederduits es op 't Ingels liekent, en tot 't Frankisch, 't Saksisch en ander aw Germaanse taole ouch nog ummertouw gesproke weure. 't Versjèl is allein, tot deze väöl meenderminder oeterein laoge op 't memint tot ze vörm krege. De versjèlle tösse Hoeg- en Nederduits zien wel groet, meh zien väöl laoterlater oontstoonoontstande es de versjèlle tösse 't Fries en de aander Wes-Germaanse dialekte.

[[Categorie:Germaanse taleFries]]