Jazz: Versjèl tösje versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Swing oetgelag (e bitteke dujelek, hoop iech). |
|||
Tekslien 17:
Wee 'ne solo geit speule, moot vaan teveure weure aofgesproke, al kinne sommege dinger ('t begin en ind vaan 'ne solo) wel speulentere weure beslote. Bij de New Orleans-jazz waor en is de solo veurbehawwe aon de melodie-instruminte, bij big bands zelfs aon mer e paar orkesleje. In de moderne jazz nump evels de piano ummer wel 'ne solo veur häör rekening, dewijl ouch bas- en drumsolo's neet oongewoen zien. Drummers kinne natuurlek neet op 'n akkoord of 'ne modus improvisere en hove ziech neet aon choruses te hawwe; hun soli gelle es oonderbrekinge vaan 't normaal sjema. Ouch zengers kinne improvisere; dit doen ze dèks mèt oonzinlèttergrepe (zoegeneump '[[scatte]]'). Veural [[Ella Fitzgerald]] heet de zaank es volweerdeg improvisatie-instrumint tot groete huugde gebrach.
===Swing (ritme)===
[[Plaetje:Swung_notes_dotted.png|thumb|''Hard swing'': d'n ierste noet doort wel drei kier zoe laank es de twiede, allewel tot de notatie aanders kin suggerere.]]
Kinmerk vaan de mieste jazz is ''swing''. Dit wèlt zègke tot me 'n gelieke twiedeilege verdeiling vaan 'n tèl (in de regel dus twie achste note: ♫) veraandert in 'n oongelieke: d'n ierste noot krijg mie naodrök en doort e stök laanger es de twiede. Dèks weurt dat neet in de notatie weergegeve. 't Rizzeltaot kin klinke wie 'n trioolverdeiling (♩♪) of zelfs wie e gepuncteerd ritme (zuug pleetsje heineve).
De ''swing'' is ech al e dujelek kinmerk vaan d'n allerierste jazz, dewijl 't in de klassieke ragtimes vaan [[Scott Joplin]] en zien tiedgenoete nog neet veurkump. Dit versjèl is ouch dujelek te hure in beveurbeeld [[Jelly Roll Morton]] zien versie vaan de Jolpin-compositie ''Maple leaf rag''. Wel kump 't soms in de [[blues]] veur. 't Liekent daorum get typisch veur de regio. Me heet dit wèlle verklaore oet 't Frans verleie vaan [[Louisiana]]: ouch in de Franse barokmeziek kump dit princiep vaan oongelieke achste note veur, boe me 't ''[[inégalité]]'' neump.
Swing oontbrik soms wel in de snelste jazzstiele wie sommege vörm vaan bebop, umtot 't in zoe'n tempo neet zouw klinke. Dao kint me daan 'n gelieke verdeiling in zèstiende note.
===Instrumentatie===
Regel 48 ⟶ 56:
De New Orleans jazz weurt ouch wel ''[[Dixieland]]'' geneump, meh dèks is dat de naom veur de börgerleke jazzmeziek vaan nao d'n oorlog, dee sterk op de vreuge jazz trökgreep (zuug oonder). Belaankriekste kinmerk vaan deze meziek is de [[heterofonie|heterofoon]] melodie-indeiling: in de neet-solistische gedeiltes blijf de trompöt 't diechste bij de oersprunkeleke melodie, dewijl de klarinèt ze get drökker umspäölt en de trombone allein de hooflijne volg. Ouch kinmerkend is de ritmesectie, die 't ''[[stride]]''-princiep vaan de ragtime euvernump: de ierste en daarde tel weure sterk benaodrök (door d'n tuba of de bas, zoewie door de groete trom), de twiede en veerde get zwaker.
=== Swing (stijlperiood) ===
In de jaore daarteg oontstoont in New York 'n nui soort jazz: de [[swing (stijl)|swing]]. Dezen jazz waor [[homofonie|homofoon]] (in plaots vaan [[heterofonie|heterofoon]], wat de New Orleans jazz waor), lag geine naodrök allein op de ierste en twiede slaag meh op alle veer slaoge, en leep op 'n loupende, oonoonderbroke baslien. 't Besjeie ensemble woort ouch ummer groeter, tot 't op 't niveau vaan 'n [[big band]] kaom: veur eder instrumint dèks veer stök. Arranzjere woort zoe get professioneels. Gevolg waor ouch tot de mieste muzikante zelde of noets aon 'ne solo touwkaome; allein d'n ierste trompöttis, saxofonis, trombinis etc. had dat rech. Aon 't eind vaan de jaore daarteg kaom Amerika in de greep vaan 'n big-bandraazj. Groetste naome oet deen tied waore [[Duke Ellington]], dee opelek inspiratie haolde oet de [[klassieke muziek]], en de blaanke [[Benny Goodman]].
| |||