Jazz: Versjèl tösje versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
K ? |
Get mie euver jazz in Nederland. 't Belsj had natuurlek de groeten Toots, meh dao gaof 't toch minder 'n scene vaan beteikenis. |
||
Tekslien 14:
Miestens musicere jazzmuzikante op 'n [[akkoord]]sjema. Dit is dèks 't bluessjema (12 maote mèt de akkoorde I-I-I-I-IV-IV-I-I-V-IV-I-I/V), of 't sjema vaan 'ne song. De klassieke [[Tin Pan Alley]]song kint 32 maote, georganiseerd volgens 't sjema AABA (twie kier ach maote A, ach maote B, daan nog ins ach maote A). Ouch väöl oersprunkeleke jazzcomposities ('n traditie die pas nao d'n Oorlog veuj aon de groond kraog) volge dat AABA-sjema. Vaanajds späölt me iers 't orzjineel eine kier door en geit me daonao improvisere. Ederskier tot 't akkoordsjema gans veurbijkump neump me e ''chorus'' (lètterlek 'refrein', umtot de 12 of 32 maote soms allein mer 't refrein vaan 'ne ganse song zien). 'ne Solo kin bestoon oet ein of miejer ''choruses''.
In de [[modaole jazz]] weurt neet op 'n akkoordsjema, meh op 'n modus ('n aw kèrktoensoort) geïmproviseerd. De free jazz is atonaol en improviseert daorum neet op akkoorde; dèks is 't dao ouch touwgestande um mèt miejer speulers doorein te solere ('[[collectief improvisatie]]').
Wee 'ne solo geit speule, moot vaan teveure weure aofgesproke, al kinne sommege dinger ('t begin en ind vaan 'ne solo) wel speulentere weure beslote. Bij de New Orleans-jazz waor en is de solo veurbehawwe aon de melodie-instruminte, bij big bands zelfs aon mer e paar orkesleje. In de moderne jazz nump evels de piano ummer wel 'ne solo veur häör rekening, dewijl ouch bas- en drumsolo's neet oongewoen zien. Drummers kinne natuurlek neet op 'n akkoord of 'ne modus improvisere en hove ziech neet aon choruses te hawwe; hun soli gelle es oonderbrekinge vaan 't normaal sjema. Ouch zengers kinne improvisere; dit doen ze dèks mèt oonzinlèttergrepe (zoegeneump '[[scatte]]'). Veural [[Ella Fitzgerald]] heet de zaank es volweerdeg improvisatie-instrumint tot groete huugde gebrach.
Tekslien 29:
In de moderne jazz kristalliseert ziech e vas combo, miestens e kwartèt vaan ei melodie-instrumint (miestens trompöt of saxofoon), piano, bas en drums. De ritmesectie is zoe normaal tot me, wienie ein instrumint weurt eweggelaote, dèks expliciet vaan ''[[pianoloes kwartèt|piano-]]'', ''bas-'' of ''drumloes kwartèt'' sprik. Ouch groeter combo's mèt miejer melodie-instruminte koume veur, zoewie groete ensembles boe-in ritme- of akkoordinstruminte dobbel bezat zien. Zeker in de rockjazz weure modern, elektrisch versterkde instruminte gans normaal ([[èllentrikke gitaar]], [[èllentrikke piano]], [[basgitaar]] [dee de contrabas vervingk], [[vibrafoon]]).
't Touwveuge vaan 'ne zenger is in de mieste stijle vrij
== Historie en stijle vaan de jazz ==
Tekslien 46:
De jazz sloog, zeker ouch door dit succes, snel euver nao aander stei, veural in [[New York City|New York]] en [[Chicago]]. De groetste naome oet deen tied zien kornèttis en trompöttis [[Louis Armstrong]] en pianis [[Art Tatum]]. De muziek woort in commerciële vörm euvergenome door de blanke, wie [[Paul Whiteman]], um dee zien orkes de [[charleston]]-rage oontstoont en veur wee [[George Gerschwin]] zien orkeswerke sjreef.
De New Orleans jazz weurt ouch wel ''[[Dixieland]]'' geneump, meh
=== Swing ===
Tekslien 52:
Daonao vercommercialiseerde 't genre. Bij populair bandleiers wie [[Glenn Miller]] gónge de solo's nao d'n achtergroond en kraoge romantische, touwgenkeleke nommers sterk d'n euverhand. Ouch woort de zenger, vreuger 'n bijfiguur, ummer belaankrieker, wat stare wie [[Frank Sinatra]] oplieverde. Deze vörm vaan swing vèlt koelek nog jazz te neume, veural umtot 't improvisatie-illemint bekaans oontbrik. Toch is ze vaan groet historisch belaank: gestileerde swing bleef tot deep in de jaore viefteg de populaire meziek vaan de VS.
Intösse waor de jazz ouch nao Europa euvergeslage, en waore Europese muzikante ouch begós ze zelf te speule. Internationaol 't bekindste woort de Fransoos [[Django Reinhardt]], dee de gitaar es solo-instrumint inveurde en de groondslag lag veur de [[zigeunderjazz]]. Ouch in Nederland oontstoont 'ne scene, mèt oonder mie de Surinaamse saxofonis [[Kid Dynamite]] en mèt [[The Ramblers]], 't showorkes vaan de [[VARA]], wat jazz combineerde mèt e rippertoire vaan Nederlandse populaire meziek en dao oongekind geleef mèt woort.
=== Bebop ===
[[Plaetje:Dizzy Gillespie01.JPG|thumb|Dizzy Gillespie, ein vaan de belaankriekste figure oet de bebop.]]
Wie de swingraasj veurbij waor en 't groet pebliek ziech mier op songs góng riechte, hadde sommeg getalenteerde muzikante genoog vaan de conformistische conventies in de muziek, e gónge die conventies verbreke of temeenste sterk oprekke, in klein [[combo]]'s boe edere speuler solis kós zien. Zoe oontstoont de [[bebop]], mèt hiel sterke harmonische oetbreiing (dreiklaanke en veerklaanke make plaots veur vief-, zès- en zeveklaanke; chromatische alteratie weurt de gewoenste zaak vaan de wereld), hoeg tempo's, en wieneg melodieus, wèl solo's (dèks opgebouwd oet lang series vaan zèstiende note). Hei had de jazz definitief 't niveau vaan [[kunsmuziek]] gehaold. Groondlègkers waore [[Charlie Parker]], [[Dizzy Gillespie]] en [[Thelonius Monk]]. Veural Parker greep sterk trök op de jazz vaan [[Kansas City]], dee dèks es veurluiper vaan de bebop weurt geneump.
=== Dixieland, Cool jazz en Hard bop ===
[[Plaetje:Miles Davis by Palumbo.jpg|thumb|D'n invloodrieke Miles Davis heet 'n rol vaan beteikenis gespäöld in versjèllende stijle.]]
Es reactie op de euververhitte bebop kaome dees drei stijle op. D'n ierste waor 'ne revival vaan de jazz oet de jaore twinteg, mèt artieste wie [[Lu Watters]]. Deze muziek woort door jazzleefhöbbers weineg gewaardeerd en klink nogal taam. 't Waor veurnaomelek, haos exclusief, de muziek vaan
D'n twiede stijl waor [[cool jazz]], wat es oontspanne muziek euverkaom. Dat beteikende evels zeker neet tot deze meziek es achtergrondmeziek bedoeld waor. Heer kós e hoeg niveau bereike, wie bij [[Miles Davis]].
Regel 74 ⟶ 76:
[[Plaetje:Wynton Marsalis 2009 09 13.jpg|thumb|Wynton Marsalis is eine vaan de toenaongevende jazzmusici sinds de jaore tachteg.]]
Roond 1980 waor in de gezètte te leze "Jazz is dead". De artieste verkochte minder plaote es oets en väöl groethede oet 't verleje waore gehiemeld. In eder geval treujt in dezen tied 't [[postmodernisme]] in d'n jazz in: artieste perbere neet mie te vernuie meh griepe trök op jazzstijle vaan vreuger. Verminging vaan jazzstijle, wie ouch de incorporatie vaan n'importe welk muzikaal materiaol vaan boete de jazz, is hiel gewoen. Groete naome zien [[Wynton Marsalis]] en [[John Zorn]].
Boe dit in de Vereinegde Staote pas ind jaore zeventeg vörm kreeg, gaof 't in Nederland, veural in [[Amsterdam]], e paar jaor iejer al 'n bleujende scene mèt posmoderne jazz. Umtot de scene neet al te sterk aon de dogma's vaan de jazz wèlt vaszitte, sprik me soms vaan ''geïmproviseerde meziek''. Spèlfiguur in dees beweging waor [[Willem Breuker]].
==Zuug ouch==
| |||