Versie op 27 jan 2018 20:16 bewirk Steinbach (Euverlèk \| biedrages) Bureaucrate, Administrators 44.571 bewerkingen Eve get copyeditte; iech dink tot 't artikel dao nog e bitteke korter vaan weurt. :) ← Gank nao de veurige diff		Versie op 15 sep 2018 10:29 bewirk óngedaon make Steinbach (Euverlèk \| biedrages) Bureaucrate, Administrators 44.571 bewerkingen Oontstump. Gank nao de volgende diff →
Tekslien 1: {{dialek\|Mestreechs}} [[Plaetje:South-Balkan-Romance-languages.png\|thumb\|400px\|Romaanse taolenclaves op de zuieleke Balkan. Geel: Aroemeens; mauve: [[Megleno-Roemeens]].]] 't '''Aroemeens''' (''Armaneashti'') is 'n [[Romaanse taole\|Oos-Romaanse taol]] die gesproke weurt op de zuideleke [[Balkan]], in geïsoleerde ~~[[enclaaf\|~~enclave]]. De taol is hendeg verwant aon 't [[Roemeens]] en weurt ouch wel es dialek daovaan gezeen. 'tZe ~~Aroemeens oontstoont wie Roemene~~woort in ~~de [[middeliewe]] d'n [[Donau]] euverstaoke en ziech iewe later örgens aanders vestegde. De taol weurt allewijl~~1997 nog door zoe'n ~~500~~250.000 ~~minse~~lui gesproke, ~~veural~~verspreid ineuver [[Griekeland]] en, [[Albanië]], ~~wijer~~[[Macedonië in(land)\|Macedonië]], [[Bulgarije]], [[~~Macedonië~~Servië]], ~~(land)\|Macedonië~~[[Roemenië]] en [[~~Servië~~Turkije]]. De ~~taol~~mieste ~~weurt~~sprekers ~~miestens~~woene in de ierste twie len. Neve Aroemeens en Daco-Roemeens (Roemeens wie me dat in Roemenië sprik) gief 't ouch nog [[~~Latiens~~Istro-Roemeens]] ~~sjrif~~(op [[Istrië]], ~~meh~~[[Kroatië]]) ~~ouch~~en ~~wel~~[[Megleno-Roemeens]] (in 'tGriekeland ~~Grieks~~en ~~sjrif~~Macedonië; ~~opgesjreve~~zuug keertsje). {{interwiki\|code=roa-rup\|Aroemeense}}▼ ==Historie== ~~{{Sjtumpke}}~~ Wie alle Romaanse taole geit 't Aroemeens trök op 't [[Vulgair Latien]]. 't Gief vaanajds twie theorieë euver de perceizen oersprunk. De ierste theorie postuleert tot de taol min of mie ''in situ'' is oontstande, bij gróppe [[Illyriërs]] die 't Latien euvernaome. Dat zouw beteikene tot de Vulgair Latiense taolvariatie op de Balkan hendeg klein waor; aanders zouw de taol neet zoeväöl op Roemeens liekene. 'n Aander theorie is tot 't Aroemeens oontstande is oet de Roemeensen [[diaspora]]; tot Romaans sprekende Daciërs in de vreug middeliewe op [[Byzantijns Riek\|Byzantijns]] groondgebied zien goon woene. Roemeens sprekende lui op de Balkan weure ''[[Vlache]]'' geneump, 'nen term dee [[etymologie Waal/Welsj/Wales\|mèt ''Waals'' en ''Welsh'' verwant is]]. Sinds zien oontstoon is de taol sterk mèt 't [[Helleense taole\|Grieks]] in contak gewees, dewijl 't Roemeens väöl mie door de [[Slavische taole]] is gevörmp. Väöl versjèlle tösse de twie taole laote ziech hei-oet verklaore. Oondaanks de kortbijheid vaan groeter taole (neve Grieks ouch de Slavische taole, [[Albanees]] en [[Turks]]) heet de taol ziech in de Byzantijnsen en [[Osmaans Riek\|Osmaansen]] tied good kinne hawwe. Zoe waor 't de volkstaol vaan [[Moscopoli]] (allewijl ''Voskopojë'' in Albanië), wat in de vreugmodernen tied 'n belaankrieke stad waor. Mèt de opkoms vaan 't nationalisme woort de status vaan de taol evels oonzeker. Sprekers gónge ziech es Grieke zien (of, wienie ze moslim waore, es Turke) en hechde wieneg belaank mie aon hun taol. De Roemene lagte ouch hunne claim op de sprekers en booje de Aroemene zelfs 't [[rech op trökkier]] aon. Rillatief wieneg lui maakde dao gebruuk vaan, meh sommege emigreerde wel. In de diverse enclaves in Noord-Griekeland geit de taol intösse hel achteroet. 't Aroemeens geneet allein beperkde erkinning in Macedonië. ==Kinmerke== 't Aroemeens versjèlt op diverse punte vaan 't Roemeens. 't Opvallendste versjèl is tot 't Aroemeens väö mie Griekse wäörd heet en 't Roemeens mie Slavische. Aroemeense variëteite in Macedonië en Bulgarije höbbe ouch wel Slavische wäörd, meh die zien vaan väöl lateren datum. De väölheid aon Griekse wäörd heet ouch gemaak tot 't Aroemeens klaanke heet die in 't Roemeens oonbekind zien, wie /θ, ð, x, ɣ/. Zjus wie de mieste taole op de Balkan kint 't Aroemeens gein [[infinitief\|infinitieve]], dewijl 't Roemens die wel heet gehawwe. De ierste persoen inkelvoud indeg gemeinelek op ''-u'', dewijl deen oetgaank in 't Roemeens verdwene is (Aroemeens ''cãntu'', Roemeens ''cânt'' 'iech zing'). ==Dialekte== 't Aroemeens kint drei hoofdialekte: Fãrshãrot (veural in Albanië en in de Griekse weskösregio), Pindisch (in de regio [[Pindos]], veural op Grieks groondgebeed) en Gramustisch (in 't noordooste, neet in de lèste plaots Macedonië en Bulgarije). 't Trèkke vaan de perceis grenze is lesteg. De sprekers verstoon ziech oonderein zoonder väöl probleme. ==Spelling== 't Aroemeens weurt gemeinelek in 't [[Latiens sjrif]] gesjreve. Incidenteel weurt 't [[Grieks sjrif]] gebruuk. ▲{{interwiki\|code=roa-rup\|Aroemeense}} [[Categorie:Roemaanse tale]]

Aroemeens: Versjèl tösje versies