Savelsbösj: Versjèl tösje versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
KGeen bewerkingssamenvatting |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
Tekslien 1:
{{Dialek|Valkebergs}}
[[Plaetje:Savelsbösjwkped06.JPG|thumb|right|'n Depe gröb in de Savelsbösj]]
'''Savelsbösj''' ([[Nederlands]]: '''Savelsbos''') ies 'ne groate bösj van 300 ha op 't plateau in [[Nederlands Limburg|Zuud-Limburg]]. In de lengde vief kilomaeter en op sómmige plaatse hièl sjmaal (zoan diekke hónderd maeter). 't Betref hie 'ne hellingbösj tösje [[Keer]], [[Se-Gietere]] (Sint Geertruid), [[Groeselt]] (Gronsveld), [[Moersjelt]] (Moerslag) en [[Riekelt]] (Rijkholt), 80 maeter bove-n 't [[Maas]]dal. Dees dörper höbbe de óntwiekkeling van de bösj bepaald. De sjtiel hellinge in de bösj maakde-n 't ónmeugelik um hie boewland en weie aan te lègke. Vanoet 't oaste loupe [[holle waeg|gröbbe]] en delle riechting de Maas. Dees gröbbe zint óntsjtange umdat zie rege- en doajwater aafveurde. Later gebruukde de luuj ze es verbingingswaeg, de zoageneumde [[holle waeg|hol waeg]], tösje de buurtsjappe. De hudige hoofweeg tösje Groeselt en Se-Gietere ies zoane holle weeg. De bekèndste gröbbe door de bösj zint de Sjoan gröb, de Sjegkeldergröb en de Dorrewaeg. In de hellinge en in de bösj zint de terrasse te herkènne van wienboew dae al oet de [[Romeinse tied]] sjtamp. 't Gebeed vèlt ónder [[Sjtaatsbosbeheer]]. De bösj ies ónderverdeild in de Èèsjderbösj, de Riekelderbösj, de Rieseberg en de eigelike Savelsbösj.
== Biotoop ==
[[Plaetje:SnièklökskesSavelsbösjwkped06.JPG|thumb|right|[[Sjnièklökskes]] in de Savelsbösj]]
Momenteel ies deze bösj 'n natuurreservaat. Veurkómmende buim zint o.m. de [[eik]], [[iep]], [[beuk]], [[esdoorn]], [[acacia]] en de [[kasjtanjeleboum]]. Zeldzaam deersoorte wie de [[hermelien]], de [[bunzing]], [[sjteinmarter]] of [[fewien]], de [[eikelmoes]]. de [[hazelwörm]] en de [[hazelmoes]]. Ouch väöl [[vogel]]soorte (70) woa-ónder de [[Greun sjpech]], reeë en [[plant]]esoorte zint hie te zeen.
== Cultuur ==
[[Plaetje:Savelbösjkiezelkoelwkped06.JPG|thumb|right|'n [[Kiezelkoel]] in de Savelsbösj]]
In de 19e iew höbbe [[Belsj|Belzje]] archeologe hie [[prehistorie|prehistorische]] [[vuursjteinmien]]e óntdèk. 'n Groat aantal gebruuksveurwerpe woort daobie gevónge. De miene besjtoon oet hónderde kleiner koele, woa-oet de luuj zoan viefdoezend jaor geleje de vuursjtein haolde veur hun getuug (o.m. biele en hakke). Tot in de 19e ièw woort vuursjtein ouch gebruuk um vuur te make mèt hölp van 'n [[tónteldoas]].
Regel 13 ⟶ 15:
Oet ein [[kiezelkoel]] ter plaatse woort jaorelank kiezel gegrave um te gebruke bie 't verharde van waeg.
== Informatie ==
Bie bezeukersjcentrum ''De Bosjrand'' in Moersjelt en op informatiepanele in [[Ikkelder]], Se-Gietere en Riekelt kènne wandelaersj ziech melle en/of informere euver wandelroutes en róndleidinge in de vuursjteinmiene o.l.v Sjtaatsbosbeheer.
| |||