Radioactiviteit: Versjèl tösje versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting |
→Soorte verval: Opmerking tösse häökskes aofgemaak. |
||
Tekslien 20:
Radioactief verval kump in versjèllende soorte veur, te oondersjeie nao de meneer boe-op de instabiliteit vaan de kern weurt 'opgelos'. De bekindste drei soorte radioactief verval haange same mèt de drei soorte ioniserende straoling die 't gief.
* '''[[Alfastraoling|Alfaverval]]'''. Dit kump 't mieste veur. Radioactief illeminte/isotope mèt 'n lang levesdoor vervalle gemeinelek zoe, väöl minder stabiel ouch. Bij alfaverval stoet 't atoom 'n ''alfadeilke'' oet: twie [[proton]]e en twie [[neutrone]] (beveurbeeld [[uranium]]-238 veraandert in [[thorium]]-234). Dit alfadeilke is geliek aon de kern vaan 'n [[helium]]atoom. Umtot dit nui atoom gein [[elektron]]e heet, is 't positief gelaoje ('n [[ion]]). Dit verklaort de ioniserende wèrking vaan de alfastraoling: 'n atoom zoonder elektrone zal elektrone vaan aander atome wèlle 'liene' en zoe 'nen elektrische struim op gaank bringe. Wiedoet 't mieste helium op Eerd kump vaan alfaverval. Alfastraoling is neet zier penetrant: 't kin gooddeils door d'n hoed weure tegegehawwe en is daorum ouch minder gevierlek es aander soorte verval. Es radioactief stoffe binnekrijg, is 't evels wel gevierlek.
* '''[[Bètastraoling|Bètaverval]]'''. Heibij veraandert e neutron in e proton, of in de taol vaan de [[deilkesfysica]]: 'nen down-[[quark]] in 'nen up-quark. Es resproduk oontstoon 'n elektron en e [[neutrino]]. Es gevolg daovaan is 't vervalproduk 'n atoom ein illemint hoeger es 't bronmateriaol, mèt eveväöl nucleone (veurbeeld: [[protactinium]]-233 vervèlt tot [[uranium]]-233). Neutrino's interagere zier wieneg mèt aander deilkes en doen feitelek niks; 't negatief gelaoje elektron evels zal ziech aon 'n atoom wèlle hechte en zoe 'ne negatieve stroum teweegbringe. In tegestèlling tot alfastraoling kin bètastraoling gemekelek door d'n hoed heer; hei is 't al zaak um ziech te besjerme (beveurbeeld mèt loed).
** '''Positief bètaverval'''. Ouch 't umgekierde is meugelek: e proton wat in e neutron veraandert en daobij e neutrino en e [[positron]] ('t [[antideilke]] vaan 't elektron) oetstoet. Lèt wel: neutrone höbbe mie massa es protone, dus dees reactie kin allein wienie nog aander deilkes in d'n atoomkern bij 't verval betrokke zien. Neet te verwarre mèt elektronevangs (zuug oonder)!
| |||