Versie op 18 nov 2012 13:40 bewirk MastiBot (Euverlèk \| biedrages) 1.660 bewerkingen K r2.7.3) (Robot: d'rbie: tl:Prusya ← Gank nao de veurige diff		Versie op 6 jan 2013 19:35 bewirk óngedaon make Steinbach (Euverlèk \| biedrages) Bureaucrate, Administrators 44.571 bewerkingen vergelieking Gank nao de volgende diff →
Tekslien 4: ==Spraokgebruuk== In de Nederlands-Limbörgse volksmoond weurt ''Pruses'' nog dèks gebruuk veur (gans) Duitsland mèt aon te geve. In Duitsland zelf weurt dat evels neet good opgevat, zeker neet in gebeed wat noets bij Pruses heet gehuurd of boe me de Prusische keuning vaanajds es bezètter zaog. Vergeliek 't gebruuk wat veural boete Nederland besteit um gans [[Nederland]] mèt ''[[Holland]]'' te beneume, of um ''[[Ingeland]]'' geliek te stèlle mèt 't [[Vereineg Keuninkriek]]. ==Historie== Oersprunkelek waor Pruses e gebeed aon de [[Ooszie]]kös, boe de [[Pruse (Baltisch volk)\|Pruse]] woende, e [[Balte\|Baltisch volk]], mèt 'n bijhurende [[Baltische taole\|Baltische taol]], 't [[Prusisch]]. Dit gebeed kump oongeveer euverein mèt 't later [[Oos-Pruses]], wat allewijl oonder [[Rusland]] en [[Pole]] is verdeild. In [[1266]] woort de [[Duitse Orde]] door keizer [[Frederik II vaan 't Heileg Roems Riek\|Frederik II]] beliend mèt dit gebeed; same mèt de [[Pommerelle]] woort dit noe de hoofzedeleer vaan hun staot. Dit lien waor oonderdeil vaan de [[Duitse expansie]] nao 't ooste. Nao 'n tied vaan ooneinegheid naom 't [[keuninkriek Pole]] de hiersjappij euver: nao de [[Twiede Vrei vaan Thorn]]<!--Toruń in Pole, neet Toear in Limbörg!--> kaom 't zuielek deil aon Pole en mós 't noordelek deil, wat euverbleef, ouch de suzereiniteit vaan de Poolse keuning erkinne. Dit gebeed woort in [[1525]] verheve tot ''hertogdóm Pruses''. In [[1618]] kaom 't door vererving aon de käörvoors vaan [[Brandenburg]] (oet 't hoes [[Hohenzollern]]), boemèt 't in 't vervolg 'n einheid góng vörme. Op d'n door evels góng neet Brandenburg meh zjus Pruses in deze boond euverheerse, zeker wie d'n hertog en käörvoors in [[1657]] 't gebeed loskraog vaan Pole. Umtot 't gebeed ouch neet in 't [[Heileg Roems Riek]] laog, waor 't gans oonaofhenkelek. Nao de verheffing ~~vaan~~ tot ''Keuninkriek Pruses'' in [[1701]] breide de staot ziech gaw oet op Duits (veural Noord-Duits) en Pools gebeed. Bekind woort keuning [[Frederik de Groete]]. In de [[Napoleontischen tied]] waor Pruses mèt Oosteriek verboonde tege Fraankriek, meh mós 't toch de annexatie vaan 't haaf groondgebeed en d'n doortoch vaan de Franse legers nao Rösland touwstoon. Nao de [[Slaag bij Waterloo]] en 't [[Congres vaan Wene]] kaom Pruses es 'n Europese groetmach op, die mèt d'n [[Duitse Boond]] actief de politieke vereineging vaan de Duitse staote naostreefde, soms mèt diplomatie, soms mèt oorlog. In [[1871]], nao d'n oorlog tege Fraankriek, woort keuning Wilhelm in [[Versailles]] tot keizer vaan Duitsland ('t [[Twiede Riek]]) gekroend. Pruses waor dao-in eine vaan de väöl deilstaote, meh wiedoet de groetste. De keizer bleef d'n titel ''Keuning vaan Pruses'' drage. In de [[Weimarer Republiek]] heel Pruses zien eige bestuur en otonomie, meh in [[1932]] naom 't Riek de regering vaan Pruses euver. In 't [[Daarde Riek]] woort de mach vaan de staote nog wijer verzwaak. Nao d'n [[Twiede Wereldoorlog]] woort Pruses in versjèllende bezèttingszones verdeild, op 25 fibberwarie [[1947]] woort 't officieel aofgesjaf.

Pruses (land): Versjèl tösje versies