Charles Ruijs de Beerenbrouck

Dit artikel is gesjreve in 't Gelaens. Ómdat 't plaatsgebónge is, maogs doe 't ómzètte nao 't Remunjs, es te dit dialek sjpriks.

---

Charles Joseph Marie Ruijs de Beerenbrouck (Remunj, 1 december 1873 - Utrech, 17 april 1936) waas 'ne Nederlandjse jónkheër en premier in de jaore 1918-1925 en van 1929-1933.

Charles Ruijs de Beerenbrouck, Limburgse minister-president

Hae waas de zoon van jónkheër Gustave Ruijs de Beerenbrouck (1842-1926), minister van Justitie in het kabinèt-Mackay (gróndjlègker van de arbeidsinsjpectie en de eësjte sociale wèt) en later gouverneur van Limburg (1918).

Poletiek

Charles Ruijs de Beerenbrouck sjtudeerde rechte in Leide en promoveerde in 1895. Hae waas daonao ènnige tied advocaat.

Van 1901 pes 1905 wirkde hae biej 't Aopebaar Ministerie en waas gemeinteraodslid in Mesjtreech en later Tweëde Kamerlid veur de Bóndj van roams-kathelieke Keesvereiniginge (later: Roamsch-Kathelieke Sjtaatspartiej - RKSP).

In 1918 volgde hae zien vader op es commissaris van de keuningin in Limburg. Mer ènnige maonje later sjoof formateur mgr. Nolens häöm nao veure es minister-president van Nederlandj. De kathelieke ware biej de eësjte verkezinge volges 't sjtèlsel van aeveraejige vertaengewoordiging de groatste fractie in de Kamer gewóre. Mer Nolens, eine preester, waas es eësjte minister óndènkbaar in biej de protesjtante elite óndènkbaar, in de eësjte plaatsj veur de keuningin.

Ruijs de Beerenbrouck en zien derde kabinèt

Op 9 september 1918 góng 't eësjte kabinèt-Ruijs de Beerenbrouck van sjtart ónger de tot dan toe jóngste en eësjte kathelieke Nederlandse premier. Ruijs trooj ouch aan es minister van Bènnelandjse Zake. D'r woorte biej dees gelaegeheid ouch tweë nuuj departemènte opgerich: Óngerwies (De Visser, CHU) en Arbeid (Aalberse, RKSP).

De regering woort kort nao 't aantraeje - in 1918 - geconfronteerd mèt de revelutiedreiging (van ónger angere Troelstra) die aevel al gaw euvergóng. De regering sjlaagde d'r in óm de door de Eësjte Waereldaorlog óntsjtaone economische crisis te bezjwaere.

In 1922 woort Ruijs de Beerenbrouck nao de verkezinge opnuuj premier ('t tweëde kabinèt-Ruijs de Beerenbrouck). Naodat de door 't kabinèt ingedeende Vlootwèt woort aafgeweze door de Tweëde Kamer deende hae zien óntsjlaag in, 't gein keuningin Wilhelmina aafwees. Nao meujzaam óngerhanjelinge bénne 't kabinèt koosj dit weer verder regere. De regering trooj oetentelik in 1925 toch aaf. In datzelfde jaor woort hae veurzitter van de Tweëde Kamer (pes 1929). In 1927 woort hae minister van Sjtaat.

In 1929 vörmde Ruijs de Beerenbrouck zien derde (en lètste) kabinèt. Hae bekleëjde in dit kabinèt naeve 't premiersjap ouch 't ministersjap van Bènnelandjse Zake en korte tied dat van Landjboew. Dit kabinèt woort, wiej de economische crisis es gevolg van de beusjkrach van 1929 ouch in Nederlandj dudelik veulbaar woort, veural ein crisiskabinèt. Nao zien aaftraje es premier in 1933 waas hae pes aan ziene doad in 1936 opnuuj Kamerveurzitter.

Anger initiatieve

Charles Ruijs de Beerenbrouck sjpeelde ouch ein belangrieke rol in 't kathelieke vereinigingslaeve (me zouw kènne zègke: bènne de kathelieke zuul), woónger al gedoerende ziene sjtudietied es eësjte veurzitter van de Leidse sjtudentevereiniging Augustinus, en in de sjtried taenge 't alcoholisme. Ouch is hae, in tweë periodes, lid gewaes van 't curatorium van de R.K. Leërgeng, namelik van 1912 pes 1919 en van 1925 pes 1929.
In 't begin van de 20^e eëuw veel op 't gebeed van de aopebaar hygiëne, gezóndjheidsveurlichting en -opvoeding en de verpleging van kranke luuj väöl te verbaetere. Op zien initiatief woort in 1910 't Limburgse Greun Kruus opgerich.

Externe links

• Jhr.Mr. Ch.J.M. Ruijs de Beerenbrouck, Parlemènt & Politiek
• Ruijs van Beerenbroek, jhr. Charles Joseph Marie (1873-1936), Biografisch Woordebook van Nederlandj
• Ruijs van Beerenbroek, jonkheer Charles Joseph Maria, Biografisch Woordebook van 't Socialisme en de Arbeidersjbewaeging in Nederlandj