Venloos: Versjèl tösje versies

Binne de [[Limburgse dialekte]] neme 't Venloos en 't Aarces 'n unieke plaats in, umdet de [[Noordlimburgse barrièr]], die vanaaf [[Wieërt|Wiert]] 'n duudelikedudelike grens trek tössen 't Limburg aan de zuudkant en 't [[Braobants]]/[[Zuud-Gelders]] aan de noordkant, zich beej Venlo spliet in ein bundelke det euver Venlo haer trek, en ein bundelke det tösse Venlo en Tegele doorgeit. De [[betoëningslien]], de [[doe-gijlien]] en de verschillende klinkerisoglosses gaon baovenaeve, de [[Panninger Linie]] en de [[Panninger Seitenlinie]] trekke óndernaeve. De [[Uerdinger Linie]] splits zich um Venlo en [[Aarce]] op: de grens veur ''ik/ich'' en ''ouk/ouch'' löp ónder Venlo door, de grens veur ''mich/mi'j'' en ''dich/di'j/ów'' löp d'reuver haer. Wiejer zaet me in Venlo ''ald'' en ''holt'', veur ''oud'' en ''hout''. Met dees kinmerke, 't nevenein veurkómme van ''ik'' en ''mich'', 't bestaon van ein verschil tösse twieë toeëne, ''sch-'' as begincluster, de combinaties ''-ald'' en ''-olt'' is 't Venloos good gedefinieerd.

Mei wuuertwuurt as aldste Venloos waord ''steinka[o]le(n)'' gegaeve, det veurkump in 'nen tolinventair oét de [[Middelieëwe]] ("carbonib[us] quid steinkalen dicunt[ur]"). 'n Intersanter, maar neet onumstreje melding van Middelieëws Venloos is 'n studie oet [[1999]] nao de [[Middelnederlands]]e vertaling van de Franse [[ridderroman]] [[Aiol-fragmente|Aiol]], gedaon door [[Harrie Theunissen]]. Dae kwaam door intensieve studie van d'n teks tot de conclusie det de vertaling Venloos is. In daen tied waas de taal nog minder zujelik van karakter, en woort de [[h]] neet oetgespraoke (zoegen. ''[[h-deletie]]''). Nao twieë Venlose vertalinge van de geliekenis van de Verlaore Zoon oet 1807 - gepubliceerd in 't book 'Het Limburgs onder Napoleon' - kwaam later in de [[negentiende ieëw]] in Venlo 't regelmaotig opschrieve van 't plat veur [[vastelaoves]]tekste in gebroek: d'n iersten teks van det saort is oét [[1843]], van [[Sociëteit Jocus]]. Sinds daen tied is Venlo nao [[Mestreech]] de stad met 't meis bleujende vastelaovendlaeve; de bekindste schriever van vastelaovendleedsjes is [[Frans Boermans]]. Serieuze schrievers zien [[Piet Stroeken]], dae in de jaore dertig in de ''Venlosche Courant'' edersweek 'n beejdrage in 't Venloos leverde (''Dees waek''), [[Mien Meelkop]] en ,[[Jeanne Alsters- van der Hor]] (Venlo 1932), dichteres in 't Venloos. 'n Bekinde band is [[Neet oet Lottum]].

Op 3 augustus 2006 woort in Venlo 't plat-popprojek ''Sjerzant Paeper'' opgeveurd. Dit is 'n vertaling van 't [[Beatles]]-album ''[[Sgt. Pepper's Lonely Hearts Club Band]]'' door journalis T. Mientjes. Zengers van de 13 nummers zien ó.a. [[Frans Pollux]], [[Bert van den Bergh]], [[Arno Adams]] en [[Michiel van der Grinten]]. Acteur is ó.a. [[Huub Stapel]]. Van Sjerzant Paeper is ouk 'n cd verschene.