Zittesj: Versjèl tösje versies

't '''Zitterts''', eige naam '''Zittesj''', is de taal van de sjtadtsjtad [[Zittert]] in de gemeinte [[Zittert-Gelaen]]. óndanks dat Zittert al jaore mit Gelaen aaneingegruidaaneingegrujd is en sins [[2001]] auchouch in dezelfde gemeinte ligklik zeen de dialekte van bei sjtae absoluut neit geliek, kiek auchouch ''[[Gelaens]]''. 't Meis liek 't Zittesj nog op de dialekte die sjus euver d'nde grens mit [[Dutsjlandj]], in de [[Zelfkantj]], gesjproakegesjpraoke waere, en op 't plat van [[Herkeboesj]]. Veur de res is 't e typisch euvergangsdialek van de Midde-Limburgse dialekte, wie 't [[Remunjs|Remuns]], nao de Zuud-Limburgse dialekte van 't [[Heuvellandj]].

i'''ch''' - ma'''k'''e - '''doe''' - b'''ou'''m - hón'''dj''' - '''sj'''lang - '''sj'''aop - rech'''< >''' (''[[HoufkinmèrkeHoufkènmerke vaan de Limburgse dialekte|oetlègkoetlèk]]'')

E veurnaam kènmerk wo in 't Zittesj zich aansjlut bie Midde-Limburg is de [[mouillering]], al kump die neit meer in alle weurd veur wo me ze in 't Remunjs nog aantröf. Zittert en Gelaen zeen óngeveier de zuudelèkstezudelèkste plaatsje wo me dees mouillering heurt. Get typisch zuudelèkszudelèks is de ''-sj'' in e woordènd, wo me in noordelèker dialekte ''-s'' of ''-rs'' haet. Dat zuut me al aan 't woord ''Zitte<b>sj</b>'' en dat wurt auchouch dudelèk in ''fle<b>sj</b>'', ''min<b>sj</b>'' en ''beu<b>sj</b>''. Waat 't Zittesj mitmèt zowaal 't midde es 't zuide gemein haet en 't aafsjeit van 't noorde, van 't [[Mesjtreichs]] en van de Belsj-Limburgse dialekte is dat 't te zuudooste van de [[Panninger Linie]] ligklik. Dit kènmerk sjpeelt 'n rol in 'n zeker rivaliteit die besjteit tösje Zittert en [[Mesjtreich]].

't Belangriekste kènmerk van 't Zittesj vuntj me de ''[[Zittesje diftongeiering]]''. Die besjteit dao oet dat wen se in de dialekte te noorde van Zittert 'n ''ee'', ''oo'' of ''eu'' in e woord optreajtoptraejt, en dae [[vocaol]] haet dao de [[sjtoattoon]], dat er dan gebroakegebraoke wurt tot ''ei'', ''ou'' of ''ui''. Vergliek:

Dit kènmerk haet es verspreiingsgebied behave Zittert de Zelfkantj en Herkeboesj, wie boavebaove besjreve is. 't Moug dan neit mee door jederein in Zittert in eer gehauwtegehouwte waere, toch zuut me sjus dit kènmerk es de [[kwintessens]] van 't Zittesj, zoadat väöl sjpraekerssjpraekesj toch waal draan vashauwtevashouwte.

Zittesje leidjes woorte gezónge door de jónkgesjtórvejónkgesjtorve [[Jo Erens]], en later incidenteel door [[Toon Hermans]]. Bekènde dichtersdichtesj warewaore [[Felix Rutten]] en [[Arthur Laudy]]. [[Veldeke (vereineging)|Veldeke]] haet 'ne krink in Zittert. Grote name van noe zeen [[Albaer Sluis]] en [[Phil Schaeken]].