Hoesgeit: Versjèl tösje versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting
De Seel (Euverlèk | biedrages)
KGeen bewerkingssamenvatting
Tekslien 1:
{{dialek|Mofers}}
[[Plaetje:Nederlandse Landgeit geiten.jpg|thumb|Geite]]
De '''hoesgeit''', meistal aafgekórtaafgekort toet '''geit''' in 't dageliksdaacheliks taalgebroek (''Capra hircus'') is 'n [[zoogdiere|zoogdeer]] det behuuert toet de [[evehovege|aevehovige]], en dao binne de häölhäörige ofwaal [[koojechtege|koe-echtige]] (Bovidae). 't Waord geit kump van 't Germaanse *''gait-z'' en is waorsjienlik verwantj mit 't Letiense ''hædus'' 'jónge geit'.
 
't Deer is al väöle millennia [[domesticatie|gedomesticeerd]] en speelt al lang 'ne belangrieke rol binne de vieëteelt. Behalve de gedomesticeerdje geit, geufguuef 't ouch de ''wilj'' geit, wo de gedomesticeerde geit 'ne naokommeling van is. Es stamvorm van de hoesgeit waerdewaerdje de [[bezoargeit]] (''Capra aegagrus'') vermoejelik al róndj 7000 v.Chr. in [[Veur-Azië]] gedomesticeerdj. Dao laef ouch ein van de weinige tammetame rasse, de Tsjerkessegeit, dae neet van de bezoargeit is aaf te leie, meh van de [[markhoor]] of sjroefhäöregeit (''Capra falconeri''). Dit sjient 'n oeraad ras te zeen, det waerdewaerdje gehaje van Mesopotamië toet Egypte.
 
Es hoesdier is de geit door de miens in alle waerelddeil ingeveurd, behalve op de poolgebiejer. Waereldwied zówwe d'rs óngevieër 450 miljoen geite zeen, verdeildj euver 'n twieëhóngerdtal versjillendje rasse. In häöre oorspronkelikeoorsprunkelike, druueg laefgebieje waerde ze hoofzakelik gehaje veur 't vleisjvleis en de huuj. Later óntdekteóntdekdje mem'n in Europa det de geit in staatstaot is óm groeate wieväölhèjer [[mèlk]] te producere. Veur miense die allergisch zeen veur koemèlk is [[geitemèlk]] meistal 'ne goje vervanger. De mèlk bevat óngeveeróngevieër 'tzelfdet zelvendj vet- en eiwitgehalte es koemèlk. Geitemèlk is leechterlichter verteerbaarvertaerbaar. 'ne Geit guuef gemiddeld drie liter mèlk perde dagdaag. Slechs 'n beperkbepèrk aantal rasse wuuertj veure [[wol]] gehaje, de bekèndste is de [[Angorageit]].
 
'ne Vrouwelike geit hèthètj 'n ''geit'' of 'n ''sik''. 't Menke vanne geit hèthètj 'ne ''bokbók''. 'n Jónk geiteke hèthètj 'n ''lam'' (''lemke''). 'ne Gecastreerde bokbók is 'ne ''waer''. Soms wuuertj 'ne vrouwelike geit gebaore mit mannelike geslachskinmèrke. Det wuuertj 'n(e) ''kween'' of ''kwee'' geneump.
 
== Producte van de geit ==
Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/wiki/Hoesgeit"