Mergelgrot: Versjèl tösje versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
K →Gesjiedenis en toepassing: linkfix |
→Gesjiedenis en toepassing: leenk |
||
Tekslien 5:
==Gesjiedenis en toepassing==
[[Plaetje:ValkebergBerkelpoortwkped07.JPG|thumb|300px|Valkeberg, mergelsjtedsje]]
Vanaaf de [[Miedelièwe]] (13e ièw) woort mergel gewonne door dae oet te kappe, in zgn. mergelsjteul, oet de berg. Zoa vörmde ziech de geng van de grot. Daonao woort de mergelsjtool gezaeg tot blök um mèt te boewe. De reste woorte vermale um daomèt 't land te bemèste, 't zgn. mergele, of woorte gesjtook in [[kalkove]]s. De [[Romeinse tied|Romeine]] gebruukde de mergel ouch al es boewsjtein, meh vermoedelik höbbe zie de sjtein oet ope groeves gehaold. Ouch ies 't "mergele" van 't land van hun bekènd. De vreugs bekènde inscriptie in de berg dateert oet de 15e ièw. De ièrsjte sjrieftelike vermelding zou zin van de Romeinse sjriever [[Plinius d'r Owwere|Plinius]], dae vermelde dat "in de provincie ''Belgia'', wiete sjtein weurt gezaeg, es waor 't hout". In 't ''Dinbook'' van Sint Pieter (circa 1460) weurt gesjreve euver de handel in mergel oet de Sint Pietersberg.
Tot wied in de umtrèk woort de mergelsjtein gebruuk veur 't optrèkke van geboewe of gedeiltes daovan. Veurbeelde zin: de dóm van [[Utrech]], de St. Jan in [[Den Bosch]], de St. Jan in [[Remung]] en de Saint Lambert en Saint Jacques in [[Luuk]]. Ouch väöl kèrke in [[Mestreech]] en de [[basiliek]]e van [[Meersje]] en [[Tóngere]], [[Kesjtièl Valkeberg]], [[Kesjtièl Neercanne]], [[windmeule]]s- en [[watermeule]]s, [[boerderie]]je, [[sjuur|sjure]], [[kloaster]]sj en woonhoezer. Veural in de plaatse in de buurt van de mergelgrotte versjene väöl geboewe van mergel. Dat gebeurde tot rónd 1900. <br>
| |||