Leon Trotski
Lev Davudovič Trockij, Leo(n) Trotski[1] of Trotsky[2] (Rössisch-Cyrillisch: Лев Дави́дович Тро́цкий, spreek oet: Ljev Davíédavietsj Trótskiej) (7 november 1879[3], Yanovka, Rössisch Riek - 21 augustus 1940, Coyoacan, Mexico) waor 'ne Rössische rivvelutionair, Sovjetse politicus en staotsmaan en groondlègker vaan 't Trotskisme of Trotskijisme - ein vaan de struiminge vaan 't Marxisme. Heer oontpopde ziechzelf iers es 'nen internationalistische Mensjewiek vaan de Rössische Sociaoldemocratische Partij mer sloot ziech in 1917, zjus veurtot de Oktoberrivelutie aonbrook, aon bij de door Lenin aongeveurde Bolsjewieke. Dee lèste gróp zou oetindelek ouch d'n euverhand kriege binne de Sovjet-Unie.
In de ierste jaore vaan de Sovjet-Unie deende heer es de volkskommissaris vaan Boetelandse Affaires en later es stiechter en aonveurder vaan 't Roed Leger es volkskommissaris vaan Militair en Maritiem Affaires. Heer waor e belaangriek figuur in de bolsjewistische viktorie vaan de Rössische Börgoorlog. Ouch waor heer ei vaan de ierste lede vaan 't Politbureau.
Nao 't leie vaan de Linkse Oppositie contra Jozef Stalin in de twinteger jaore en d'n opkommende rol vaan de Sovjetse bureaucratie, woort Trotski aofgezat oet zien functie door Stalin in 1927. In 1929 woort heer door 't Stalinistisch regime ouch oet de Communistische Partij én oet de Sovjet-Unie zelf verbanne. Heer bleef zien leiingspositie behawwe in ballingsjap in Mexico, boe heer nog altied globaol erkènd woort es 't hoof vaan de Veerde Internationale. Trotski waor al 'ne vreuge veurstender vaan Sovjetse interventie contra 't opkommend Europees fascisme en daorum 'ne sterke tegestender vaan Stalin zien nog-aggressiepak ('t Molotov-Ribbentroppak) mèt Adolf Hitler. Zienen aonbelevende invlooj op 't internationaol communisme bleek 'n te groete dreiging te zien in de ouge vaan Stalin, oondaanks Trotski zie ballingsjap in Mexico, mèt es gevolg tot heer op bevel vaan Stalin woort vermoord in Mexico door de Spaons-Rössischen agent Ramón Mercader. 't Groetse deil vaan Trotski zien femilie woort zoe-ouch vermoord.
Trotski's ideeë, die contra de theorieë vaan 't stalinisme in gaon, vörme de basis vaan 't trotskisme of trotskijisme. Heer waor eine vaan de wienege Sovjet-politici dee neet woort gerehabiliteerd door de regiering vaan Nikita Chroesjtsjov. Zien beuk woorte evels wel vrijgegeve veur publicatie in de Sovjet-Unie in de laote tachteger jaore. Oetindeleker woort heer in 2001 door de Rössische Fidderatie gerehabiliteerd.
Trotskisme bewirk
Trotskisme of trotskijisme is 'n struiming binne 't marxisme en communisme wat ziech basseert op de permaninte rivvelutie, zien naodrök op internationalisme, zien prizzentatie es anti-these vaan 't nationalistische fascisme en zien idee vaan 'n "euvergengsprogram" (de brögk tösse 't allewijl oonvolmaakde socialisme en 't buut vaan e socialistisch paradies). Dat wijl 't Stalinisme stilt tot de rivvelutie al is gepasseerd in de Sovjet-Unie (en daorum neet permanint is mer in 'n periood is aongekomme boe-in 'n permaninte regiering vörm mot kriege), zien naodrök op de integratie vaan de natiestaot (de Sovjet-Unie dus es neet allein 'n brón veur globalisme mer ouch 'n brón veur 'n communistisch nationalisme), de eventueel samewèrking mèt fascisme contra 't liberaol-capitalisme en 't aofwieze vaan 'n "euvergensprogram" (de rivvelutie heet al plaotsgevoonde, dus 't socialistisch paradies is al hei).
Neve de klaor versjèlle tösse de twie ideologieë zien de spanninge tösse de twie struiminge des te problematischer umtot Trotskisme zoewie Stalinisme claime de legitieme ideologische opvolgers vaan 't Leninisme te zien (wat in bekans alle communistische len gezien weurt es de essentiële ierste fase vaan 'ne socialistische staot).
- ↑ Nederlands, Frans, Duits
- ↑ Ingels
- ↑ in d'n toen-gengbare Juliaanse kalender: 26 October