Sj-umlaut

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

De sj-umlaut (inne litteratuur meistes de sch-umlaut) is 'n vorm van umlaut die veurkump in versjillige Nederfrankische en Ripuarische taalvariëteite, worónger 't Limburgs. De sj-umlaut is vanwaenge zie betrèkkelik ónregelmaesig karakter slechs in e paar vel aan te wieze, wovan wiedoet de meiste gaon euvere verangering van a nao e, wen die wuuertj gevolg door 't (historisch) cluster sj/sch. Strik-gezeen is 't dus geinen umlaut, mer 'n saort aan palatalisatie.

De sj-umlaut is betrèkkelik jónk in vergelieking mitte anger umlaute en ouch 't verspreijingsgebied is bepirk; zoea kump t'r in 't Standerdnederlands mer in ei val veur: 't wäördje "fles". In sómmige vel luuet de sj-umlaut e minimaal paar achter; mit naam bie 't ewegvalle van 't palataal karakter van 't consonantcluster. E veurbild oet 't Mofers is tes (inne mantjel) taenge tas (kóffe), wobie 't ieëste 'ne sj-umlaut haet óngervónje.

De sj-umlaut kump allein veur bie wäörd die in 't Oergermaans 't cluster *sk hawwe, neet *hs; dus bösj kump veur, meh ösj neet.

Veurbiljer

Oergermaans	mit umlaut (Kölsj en Luuksembörgs)	mit umlaut (Ètsberger)	umlaut en depalatalisering (Mofers)	ónaangetas (Hoeagduutsj)
askaz (boum*)	Esch	esj	es	Esche¹
askǭ (aafval*)	Äsch	esj	asse	Asche
*buskaz	Bösch / Bësch ²	bósj ³	bós	Busch
*flaskǭ	Fläsch	flesj	fles	Flasche
*taskǭ	Täsch	tesj	tes	Tasche
*waskaną	wäsche(n)	wesje	wasse	waschen

Noeate

In 't Middelhoeagduutsj koom ónnag de vorm asche zónger umlaut veur.
Bösch is Kölsj en Bësch is Luuksembörgs. Vergeliek ouch nog Frösch, Fräsch veur kwekkerd (Hoeagduutsj: Frosch).
De vörm bösj en busj kómme veur in sómmige Zuud-Limbörgse dialekte.

Zuuch ouch

Brón

van Wijk, N. "De umlaut van a in ripuaries-en salies-frankiese dialekten van België en Nederland." Tijdschrift voor Nederlandsche Taal-en Letterkunde 33 (1914): 203-247.