Sint-Martinusbasiliek

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Venloos. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

De Sint-Martinusbasiliek steit aan de Groeëte Kerkstraot. 't Hudige gróndplan van dees gotische hallekerk kwaam tot stand tösse 1410 en 1610. D'n tore is dreej kier herboewd gewaore en haet huuj 'ne loukvormige koepel. Zeej is gewied aan d'n heilige Sintermerte.

Op 24 december 2018 woort bekindgemaak det aan de Martinuskerk door de Congregatie veur de Goddelike Ieredeens en de Regeling van de Sacramente names paus Franciscus d'n ieretitel van "basilica minor" is toegekind gewaore.^[1] De proclamatie tot basiliek vónd plaats in 'n proclamatieviering op 28 april 2019.^[2]

Geschiedenis

Rónd 't jaor 1000 woort de Martinuskerk geboewd in romaanse stiel. In de 14e ieëw woort aan de weszie van 't geboew 'nen tore toegeveug. D'n tore had 'n tentdaak mit 'ne "lantaer mit loukvormige koepel". In 1480 woort 't romaanse kerkgeboew vervange door 'n niej gebedshoes. Vlaak veur de kerk woort 'ne nieje stadstore geboewd. Det waar 'ne negetig maeter hoeëgen tore, dae in de wiejen umtrek waar te zeen. Beej 'n zwaor aerdbaeving in 1532 stortde de kerktore in. In 1776 waar de nieje vaerdig. Dizze waar lieëger es ziene veurgenger, mer had nog waal de kinmerkende lantaer en de koepel.

In 1879 woort ónder leijing van de Remundsen arsjetek Pierre Cuypers 't kerkgeboew oetgebreid en gerestaureerd in neogotische stiel. De verboewing noom óngevier dreej joare in beslaag. Wiechtige veranderinge heejbeej waore ó.m. de toere (1879) en d'n ingank (1881). D'n alden tore woort verhuuëg (nao 59 maeter) en woort veurzeen van 'nen imposante torespits mit pinakels, veer hookteurentjes en veer riek gedecoreerde daakkapelle mit wiezerplaat. D'n ingank had 'nen eigen torespits en woort baovedeen verseerd mit 'n reliëf van Sintermerte op zien paerd. Óndanks de haevige gevechte in d'n Twieëde Waereldaorlog leek 't t'rop det de kerk gespaard waar gebleve. Tiedes de bombardemente op Venlo van oktober wies november 1944 bläökde de kerk en d'n tore gedeiltelik. De res stortde 'n jaor later, tiedes 'ne stórm, gans in. Ouk de gewelve van de kerk en d'n ingank woorte heejbeej esnog ónherstelbaar beschadig.

Nao 1945 woort de kerk opniej gerestaureerd. In 1953 kwaam de niejen tore, óntwórpe door Jules Kayser, gereid. 't Carillon haet 53 klokke en behuurt tot ein van de groeëtste beiaarde van Europa. De niejen tore van Kayser liekent aevel gaar neet op dae van Cuypers. De spits is plomper en d'n tore is in de stiel van de Delftse Schoeël heropgeboewd. Waal haet hae nog altied de loukvormige koepel, dae verwies nao ziene middelieëwse veurgenger. Es me good kiek, kint me heej en dao nog restante truukvinde van de aanpassinge oet 1879. In 't koeër waar Filips Damiaan Lodewijk van Hoensbroeck beejgezet, de daartieënde bisschop van Remund. Dit graaf woort in 1946 heróntdek.^[3]

Kunsschatte

In de kerk guf 't aantal beejzóndere kunsschatte. Beejveurbeeld 'nen barokke praekstool oet 1701, 15e-ieëwe koeërbanke, 'n kuiper duipvónt, det in 1621 door Herman den Potgieter woort óntworpe, 't schilderie De Boodschap des Engels van Jan van Cleef en 't houfaltaor, det door keplaon Jos Windhausen is óntworpe. De glas-in-loeëd-vinsters woorte óntworpe door Charles Eyck en Daan Wildschut. Rónd de kerk guf 't nog 'n aantal 17e-ieëwse graafkrutse.

De zwarte madonna van Venlo

Volges 'n legende zouw 'n kaoleschip oet Luuk meläör hebbe gehad en aan d'n oever van de Maas zien gestrand. In de laajruumte vónd de schipper 'n Mariabeeldje. Det woel hae eigelik euverboord goeëje, mer zien vrouw euvertuugde höm 't aan de Venlose kruutshiere te gaeve. Wie hae aevel beej zien schip weer aankwaam, loog 't op dezelfde plek. Det euverkwaam höm daonao nog 'n paar kier. De schipper kwaam daodoor tot 't inzich det 't beeldje verierd mós waere. Daonao kós hae weer veilig vaerder vare. De sculptuur bevind zich saer 1814 in dees kerk.