Positivisme
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
't Positivisme is ei hoofzaokelek 19e en 20e iewse filosofische hawwing vaan weitesjappers en filosofe die gans door emperie (experiëntie) weurt gegeve, d.h. 't positieve, es de hoegste instant vaan weitesjappeleke kènnis aonzien. 't Positivisme weurt gekinmerk door de volgende princiep:
- Kennis is allein meugelek in aonknuiping aon oonmiddelbare bepaolinge.
- Kennis, die 'ne persoen verworve heet, kin principieel ouch vaan ederen aandere persoen gewonne weure.
- Kennis is vermiddelbaar: Kennis, die iech höb, kin iech (principieel) ederen aandere persoen mètdeile en bewieze aon 'nen aandere persoen. Gein kennis is oonoetdrökbaar en gein 't gief gein beweringe die intersubjektief neet controleerbaar zien.
- 't Gief gein mierdere mitaander gans oonsamehaangende kennisgebeje. Alles is trök te veure nao eine groete kenniswet.
- 't Gief gei wirkeleksheidsbereik of kennisvermeuge dat oontouwgaankelek veur de mins is. 't Gief gein principeel oonlosbare perbleme.
Veural dit lètse geit regelrech tege de Theorie vaan Vörm en Metafysica in. Es begroonder vaan positivisme gilt Auguste Comte. De theologische en metafysische weitesjap tege de positieve of empirische weitesjap (empirisme) zörgde veur 'n groete verandering in de weitesjap en zörgde veur väöl nuie positiviste, boevaan de bekinste klassieke John Stuart Mill, Herbert Spencer en Ernst Mach. Bekinde modernere positivis is Karl Popper, dee 't logisch positivisme heet begroond.