Kesjteël ten Hove
- Dit artikel is gesjreve in 't Gelaens. Ómdat 't plaatsgebónge is, maogs doe 't ómzètte nao 't Gratems, es te dit dialek sjpriks.
Kesjteël ten Hove is gelaege ten weste van 't dörp Gratem dat allewiel deil oetmaak van de Nederlands Limburgse gemeinte Leudaal. 't Kesjteël is ouch bekènd ónger de name "Bormanshoes" en "Puytlinkshaof" nao de femiliename van vreugere bewoners.
Besjrieving van 't kesjteël bewirk
't Kesjteël ómvat 'n oet tweë verdepinge besjtaond rechhokig, baksjteine hoofgeboew mèt haoks dao-op 'ne wesvleugel en aan de noordkantj 'ne neerhaof. 't Hoofgeboew haet 'n classicistische oetsjtraoling en is veurzeen van 'n consolefries oet 1680. Ónger 't hoofgeboew bevundj zich 'ne 14e of 15e eëuwse kelder mèt tóngewelve. De wesvleugel, in de 17e eëuw door Willem De Borman geboewd, haet 'ne maniëristische topgevel.
Róndj 1680 is aan de bènnehaof van 't hoofgeboew 'n paortgeboew en 'n rechhokig hooktäöreke geboewd, allemaol in dezelfde sjtiel es 't hoofgeboew. Op 't daak van de paortvleugel sjteit 'n daakruterke, 't hooktäöreke is veurzeen van 'n tentdaak mèt dao-op 'n lantaarnvörmige doevetil. De vinsterómliestinge oet natuursjtein zint in de 18e eëuw aangebrach. In 't hoofgeboew bevundj zich 'n 17e eëuwse Ionische sjouw. Teves zint d'r aan weerskantje van de sjouw ènnige behangselsjilderinge te bewónjere.
't Hoofgeboew, de wesvleugel en 't paortgeboew mèt hooktäöreke zint gedeiltelik ómgrach. Oarsjprónkelik hèj 't kesjteël 'n döbbele ómgrachting.
De neerhaof is 'n geboew mèt drie vleugele óm 'n bènneplaatsj. In de oasvleugel bevundj zich de toegangspaort. 't Geheël sjtamt oet de 17e eëuw.
Gesjiedenis en beweuners bewirk
Volges euverlevering zou d'r op de plaatsj van 't kesjteël in 1210 al 'n versjterkte börch höbbe gesjtaon die in 1340 zou zeen verinneweerd door 'ne brandj. De gewelve in de kelder van 't hujige hoofgeboew zouwe restante bevatte van deze veurlouper. De eësjte officiële vermèlding is aevel pas in de 15e eëuw. De eësjte bekènde bewoner zou de ridder Geurt van de Bongert zeen gewaes. Óndanks zien ómgrachtinge en versjterkinge is aan 't kesjteël in 't verleje gein riddermatigheid toekènbaar te make.
't Hujige hoofgeboew dateert oet 't begin van de 17e eëuw en is waarsjienlik geboewd door jonkheër Willem De Borman, heër van Grathem, en zien vrouw Margaretha van Waes. Getuige hievan is eine in 't hoes Ten Hove aanwezige gedènksjtein wo-op 't jaortal 1609 en de femiliewaopes van De Borman en van Waes zichbaar zint. 't Zelfde femiliewaope is ouch te vènje op de monumentale graafzerk in 't taoreportaal van de parochiekirk, de RK Kirk Sint Severinus in Gratem. Willem De Borman boewde in 't midde van de 17e eëuw de wesvleugel aan 't hoofgeboew. In 1680 ging 't eigedom van 't kesjteël euver aan Arnold Christoffel Puytlinck ter Biest. Hae zörgde veur wiejere oetbreijinge van 't kesjteël en goof d'r ein classicistisch uterlik aan. Nao de Puytlincks woort 't kesjteël achtereinvolges bewoond door de femilies Van Bonninghausen, De Lom, en De Brialmont en aan 't eindj van de 18e eëuw door de familie De Bounam de Rijckholt, naodat Jean-Baptist De Rijckholt 't in 1792 van 'n tant hèj geërf. De femilie De Bounam verbleef dao veer generaties lank. Nao Jean-Baptist volgde Adolphe (getrouwd mèt Mechtildid Van Voorst tot Voorst), Louise (getrouwd mèt Leopold Van Voorst tot Voorst) en Adèle (getrouwd mèt Frans Vos de Wael). In 1922 verhoesde dit lètste echpaar en kaom d'r 'n eindj aan vief eëuwe adelike beweuning van 't kesjteël.
In 1925 sjtóng 't kesjteël te koup. Nuuje eigenaer woort 'ne boer uit Gratem dae de ruumtes van 't kesjteël gebruukde veur opsjlaag van ziene oags. In 1933 kreeg 't kesjteël 'n gans nuuj bestömming en woort 't ingerich es nónneklaoster annex bejaordeverzörgingscentrum. Later woort 't nog gebruuk es kleutersjaol. In 1944 leep 't kesjteël 'n beheuërlike aorlogssjaaj op en raakde 't nao de aorlog, nao jaorelange laegsjtand, in verval. In 1961 woort 't aangekoch door 'n verzekeringsmaatsjappie en woort 't gerestereerd óm d'r ein vakantieoord veur de kènjer van de perseneelsleje van te make. Later woort 't verhuurd aan 'n horecabedrief.
Sins 1992 is 't kesjteël weer in particuliere hènj en vènje d'r weer de neuëdige resteraties plaatsj. De veurhaof is recentelik verboewd tot appartemente.
Trivia bewirk
In de 19e eëuw waas 't kesjteël nog op de lènkeroever van de Uffelse baek gelaege. Dees baek is aevel in de 20e eëuw rechdoor getrokke, wodoor dees noe völ zudeliker van 't kesjteël sjtruimp.