Kesjteël Wielder
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Gelaens. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
.
Kesjteël Wielder is gelaege aan de revier de Gäöl in 't gelieknamige dörp Wielder, dat deil oetmaak van de Nederlands Limburgse gemeinte Gulpe-Wittem
Besjrieving van 't kesjteël
bewirk't Hujig kesjteël is 'n heërehoes gelaege op 'n ómgrach terrein. 't Hoofgeboew haet tweë verdepinge, is opgetrokke oet baksjtein mèt aafwisselend mergelbènj es sjpeklaoge en 't haet 'n sjilddaak veurzeen van 'ne daakruter. Op de ziegaevel aan de sjtraotkantj is 'ne opvallende graote zónnewiezer en aan de achterkantj zint ènnige terrasse oet 1910. 't Kesjteël haet 'n veurplein dat vanaaf de sjtraotkantj bereikbaar is via 'n paort veurzeen van 'ne awwe waopesjtein en 'n sjteine baogbrök. Aan 't veurplein ligke wiejer drie van 'n mansardedaak veurzene deensvleugels oet de 18e eëuw.
Róndjóm 't kesjteël ligk 'ne prachtige tuin in landjsjapssjtiel dae is óntwórpe en aangelag in 1810 door de bekènde Mesjtreechse architect en sjtadsboewmeister Mathias Soiron (1748-1834).
Gesjiedenis en beweuners
bewirkDe awste vermelding dateert oet 1040, toen Hendrik III Wielder sjónk aan zien nich Ermengardis. Ouch woort 't kesjteël in 1389 geneump es 'n versjterkt hoes en zetel van de vrieje rieksheërlikheid van 't Heilige Roamse Riek en maakde 't deil oet van de Wesfaalse Kreits. In 't waope van Wielder is es getuige hievan de Duutsje adelaar trök te vènje. Dit waope is 't waope van de femielie Van Wachtendonck, die in de 17e en 18e eëuw es de heëre van Wielder pès 1794 op 't kesjteël resideerde. 't Hujige kesjteël is door Johan Arnold Van Wachtendonck róndj 1652 geboewd.
De lètste adelike bewoonster van kesjteël Wielder waas de baronesse en vrouwe van Wielder, Chistina de Bounam. Zie verkoch 't kesjteël aan 'n Duutsj echpaar, Von Klein-Fabri genaamp. Allewiel is 't kesjteël nog sjteeds privébezit.
Trivia
bewirk- 't Waope van de femielie Van Wachtendonck wirt taengewoordig nog sjteeds gebruuk door de oet 't begin van de 14e eëuw sjtammende lokale Brandbroewerie, gelaege in de kern van 't dörp Wielder.