Joe Biden
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Joseph Robinette (Joe) Biden Jr. (Scranton, Pennsylvania, 20 november 1942) is 'nen Amerikaanse politicus. Sinds 20 jannewarie 2021 regeert heer 't land es de 46e president. Heer zit bij de Democratische Partij.
Biden greujde op in Scranton en in de umgeving vaan Wilmington (Delaware). Heer studeerde aon de universiteit vaan Delaware en aon de New Yorkse Syracuse University, boe heer in 1968 aofstudeerde in de rechte. Al in 1972 woort heer veur Delaware gekoze tot senateur; heer is nog ummer eine vaan de joonkste lui die dat amb lendelek bekleide. In de Senaot specialiseerde heer ziech in boetelands beleid; oetindelek brach 'r 't tot veurzitter vaan 't Comité veur Boetelandse Relaties. In 1988 deeg heer veur 't iers mèt aon de Democratische kandidaotsverkezing veur 't presidentsjap. Heer verloor die verkezing, en ouch in 2008 lökden 't 'm neet veur de nominatie te behole. Heer sloot ziech toen es kandidaot-vice-president aon bij Barack Obama, dee daonao de verkezinge won. Vaan 2009 tot 2017 waor Biden zoedoende vice-president vaan de Vereinegde Staote.
Nao aofluip vaan zien twiede termijn góng Biden trök de Senaot in. Bij de veurverkezinge vaan 2020 stèlde heer ziech evels weer kandidaot. Heer waor al vreug favoriet veur de nominatie, zoetot zien opponente (oonder wee Bernie Sanders) veurtijeg opgaove. Es running mate koos heer Kamala Harris. In november vaan dat jaor won heer de presidentsverkezinge vaan Donald Trump. In 2024 stèlde heer ziech same mèt ziene rivaal Trump obbenuits kandidaat veur de prizzedentsverkezinge. Biden trok ziech evels in juli dat jaor trök umtot 't twiefels goof euver zien gezoondheid in combinatie mèt ziene hoege leeftied.
Presidentssjap
bewirk2021: COVID-19, gegespelde transitie vaan Trump nao Biden en de bestörming vaan 't Capitool
bewirkVrij kort naotot Biden president woort vaan de Vereinegde Staote (VS), creëerde heer 'ne COVID-19-taakforce in reactie op de COVID-polletiek vaan d'n aoftreiende president Donald Trump in tijje vaan de pandemie. Op force vaan Biden waor Trumps aonpak 'n "mislökking". Biden beneumbde op 11 november 2020, veurtot heer officieel 't presidentssjap euvernaom, Ron Klain es stafchef vaan 't Wit Hoes. Heer kondegde aon gedäörende de jaorwisseling de nomitie vaan belaangriek ministers. Dao-oonder waor eine vaan zien oppositiekandidaote tijes de veurverkezinge vaan zien partij, de Democratic Party, naomelek Pete Buttigieg - dee minister vaan transport woort. Zie kabbinèt is op seksueel en etnisch gebeed 't meis diverse in de historie vaan de VS. Mèt 'n aontal primäörs, wie d'n ierste opeleken homoseksuele minister (d'n ieder geneumde Buttigieg), d'n ierste minister vaan Amerikaans-Indiaanse komaof en de ierste vrouw es 'ne minister vaan financies. Wijers is dit d'n ierste kier in de nao-oorlogse historie vaan de VS tot 'ne president opeleke socialiste hoege posities geef binne de Amerikaanse polletiek. Zoe is de socialis Bernie Sanders oonder Bidens presidentssjap veurzitter gewore vaan 't Commité veur 't nationaol budget (United States Senate Committee on the Budget).
Biden woort al oppe begin hel tegegewèrk door president Trump en zien regering die, zoonder 't wèrkelek lievere vaan bewies, d'n oetslaag vaan de verkiezinge bleve bevraoge. Op 23 november 2020 goof de General Servies Administrator (GSA) Biden daan toch de moyen die touwkomme aon 'ne verkoze prizzedentskandidaot. Euvereges erk`ende de GSA Biden es d'n "hoegswoersjijneleke winner vaan de verkiezinge".
Tijjes d'n euvergaank vaan 6 op 7 jannewarie 2021 goof 't 'n bestörming vaan 't Capitool (boe o.a. 't Parlemint zetelt) door aonhengers vaan Trump, wie Biden officieel oetgerope woort tot winner door 'n zitting vaan 't Parlemint en de Senaot. De Trump-aonhengers die 't Capitool bestörmde geluifde neet tot d'n oetslaag wèrkelek pro Biden waor. D'n oetindeleken oetslaag woort roontelum veer oor in de mörge (plaotseleken tied in Washington D.C.) door vicepresident Mike Pence veurgeleze ('ne rol dee normaal is weggelag veur de president, in dit geval Donald Trump) en bevestegde es 306 contra 232 in 't veurdeil vaan Joe Biden.