Jiddisch
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Jiddisch, ouch Yiddish, is de Germaanse taol die de Joede vaan Centraal- en Wes-Europa veur d'n Twiede Wereldoorlog oonderein spraoke en noe nog door zoe'n 4 miljoen lui gesproke weurt, veural in de Vereinigde State, de Oekraïne en in Israël, allewel tot dao bekans allein nog de awwer generatie 't sprik. De term is 'n aofkorting vaan Jiddisch Taitsch, "Joeds Duits", en inderdaad geit 't hei um 'n zöstertaol vaan 't Hoegduits. De taol kin in Duitse spelling, in Ingelse spelling of in 't Hebreeuws sjrif gesjreve weure.
De vervolging vaan de Joede - de zes miljoen Joedse slachoffers vaan d'n Holocaust waore veurnaomelek moojertaolsprekers vaan 't Jiddisch - en de daorop volgende emigratie nao Israël, boe 't Hebreeuws de veurtaol woort höbbe deveur gezörg tot 't Jiddisch sterk in belang aofnaom; in de ieder geneumde len evels gief 't nog groete gróppe geïsoleerd levende Joede die de taol in ier hawwe. De meiste Nederlandse Joede spreke allewijl Nederlands.
't Jiddisch weurt oonder mie in Nederland erkènd es minderheidstaol.
Historie
bewirk't Jiddisch is oontstande tösse de 9de en d'n 11de iew in 't Rienlaand. Door de vervolginge in de middeliewe, door o.m. de kruustochte, verplaotsde de joedse gemeinsjap ziech nao Oost-Europa.
Literatuur
bewirkDe ajdste teks - 'ne zege en inkel regels oet de Machor - stamp oet 1272. 't Ierste literair werk is vaan 1382.
Jiddische wäörd in 't Limburgs
bewirkVäöl Jiddische wäörd zien in 't Hollands en 't Limburgs terechgekoume. Dèks geit 't daan um wäörd die me es Begoons umsjrijf.