Ierste iew veur Christus

twiede iew veur Christus - ierste iew veur Christus - ierste iew nao Christus

De ierste iew veur Christus leep vaan 100 v.Chr tot en mèt 1 v.Chr. 't Waor veural de iew vaan 't Romeins Riek. Al in de iew daoveur had ziech dit riek tot de insegste rillevante mach op de Middellandse Zie oontwikkeld, noe góng de expansie wijer mèt oonder mie de vereuvering vaan Gallië. In de naosleep vaan de Gallischen Oorlog veraanderde de Romeinse Rippubliek in 'n dictatuur, die oetindelek in 't Keizerriek oetmundde. In China waor de westeleke Handynastie nog aon de mach, en ze breide die mach oet nao 't weste, boe ziech de Zijroute ummer mie aofteikende. Häör mach leep later in de iew op häör ind wie 't voorstehoes oetgestorve raakde. Perzië waor deil vaan 't Partheriek. Egypte woort geregeerd door de Ptolemeïsche dynastie meh woort in de loup vaan de iew door Roeme geannexeerd. Indië, wat door ziene klassieken tied góng, waor oonder miejer rieke verdeild. Ouch in Midde-Amerika bleujde, nog op besjeie sjaol, besjavinge.

Groete gebäörtenisse

• 91: Kroenprins Liu Ju kump in opstand tegen 't ummer tirannieker bewind vaan ziene pa, keizer Han Wudi. Oetindelek weurt d'n opstand oonderdrök en moot Liu zelfmaord plege.
• 88-63: De Mithridatische Oorloge tösse 't Romeins Riek en diverse staote in 't Kortbij Ooste indege in 'n Romeinse euverwinning oonder Sulla en Pompeius.
• 87: Keizer Han Wudi geit doed; Liu Fuling, de zoon vaan zien favoriete concubien, volg 'm op es Han Zhaodi.
• 85: Mèt d'n doed vaan Menander II begint 't verval vaan 't Indo-Grieks Riek; binne de iew zalle Scytische invallers en inheimse voorstedomme gans 't riek oonder de voot loupe.
• 73-1: Daarde en groetste slavenopstand in 't Romeins Riek, oonder aonveuring vaan Spartacus.
• 60: Julius Caesar, Pompeius en Crassus sleten 't Ierste Triumviraot.
• 60-59: China stèlt 't Protectoraot vaan de Westeleke Regio's in, in 't Tarimbassin.
• 58-50: Romeins-Gallischen Oorlog oonder Julius Caesar
  • 58: Caesar oonderwerp de Helvetiërs mèt extreem geweld.
  • 58: Caesar oonderwerp de Sueve, veurheer de boondgenoete vaan de Romeine.
  • 56: Caesar veurt campagnes oet tege de Veneti in Wes-Gallië.
  • 55: Caesar stik de Rijn en 't Kenaal euver veur straofexpedities tege de boondgenoete vaan de Galliërs.
  • 54-53: De Nerviërs oonder Ambiorix koume in opstand. Deen opstand weurt zoe groondeg neergehojd tot 't gebeed gooddeils oontvolk raak.
  • 52: Nao nog 'n euverwinning in Gergovia weure de Galliërs bij Alesia definitief verslage. Vercingetorix gief ziech aon Caesar euver.
  • 51-50: Oonderdrökking vaan de lèste oonraste.
• 51: Ginneraol Huhanye vaan Xiongnu oonderwörp ziech es vazal aon de Han.
• 49: Caesar stik mèt zien legers de Rubicon euver, wat neerkump op 'ne staotsgreep. Begin Romeinse Börgeroorlog, want 't ooste is in han vaan Pompeius.
• 48: Caesar weurt veur d'n ierste vaan vief opeinvolgende kiere tot dictator beneump.
• 48: Pompeius weurt vermaord; de börgeroorlog geit door.
• 45: Caesar vereineg gans 't Romeins Riek.
• 44: Caesar weurt tot dictator veur 't leve beneump; heer krijg es provocatie 't keuningsdiadeem aongereik, wat 'r weigert.
• 44: Caesar weurt nao e complot in de Senaot vermaord.
• 43: Marcus Antonius, Octavianus en Lepidus vörme 't Twiede Triumviraot. 'ne Nuie, bleujetege börgeroorlog is 't gevolg: de triumviri tege de samezweerders oonder Brutus en Cassius.
• 32: 't Twiede Triumviraot löp aof. Octavianus en Marcus Antonius goon noe oonderein oorlog veure.
• 30: Marcus Antonius weurt vermaord. Cleopatra begeit zelfmaord en Octavianus deit Ptolemaeus XV Caesarion vermaorde. Egypte weurt 'n Romeinse provincie.
• 27: Octavianus deit ziech beneume tot Caesar en imperator ('ne militairen titel). Heer weurt zoe d'n ierste keizer vaan 't Romeins Riek en steit vaanaof noe bekind es Augustus.
• 12: Drusus oonderwerp de Frieze, zoetot 't Romeins Riek ziech veur eve tot aon de Wezermoond oetstrèk.
• zoonder datum: De Mayastad Kaminaljuyu kump tot bleuj.

Religie

• 42: De vermaorde Caesar weurt tot god verklaord; begin Romeinse keizercultus.
• 12: Augustus nump de religieus functie vaan pontifex maximus op ziech, 'nen titel dee keizers tot aon de inveuring vaan 't christendom zalle drage.

Kuns

• 19: Vergilius liet bij zienen doed d'n Aeneis oonvoltoejd achter; zien vrun geven 't manuscrip toch oet.

Wetensjap

• 27: Livius begint aon zie werk Ab Urbe condita.

Persoene

Voorste en politici

• Augustus (Octavianus)
• Cicero
• Cleopatra
• Han Wudi
• Julius Caesar
• Kanha vaan Satavahana
• Marcus Antonius
• Marius
• Pompeius
• Satakarni
• Sulla
• Wang Zhengjun

Gelierde

• Livius

Kunstenere

• Catullus
• Horatius
• Ovidius
• Vergilius
• Vitruvius

Jaore

Jaore 90 v.Chr.	100 v.Chr.	99 v.Chr.	98 v.Chr.	97 v.Chr.	96 v.Chr.	95 v.Chr.	94 v.Chr.	93 v.Chr.	92 v.Chr.	91 v.Chr.
Jaore 80 v.Chr.	90 v.Chr.	89 v.Chr.	88 v.Chr.	87 v.Chr.	86 v.Chr.	85 v.Chr.	84 v.Chr.	83 v.Chr.	82 v.Chr.	81 v.Chr.
Jaore 70 v.Chr.	80 v.Chr.	79 v.Chr.	78 v.Chr.	77 v.Chr.	76 v.Chr.	75 v.Chr.	74 v.Chr.	73 v.Chr.	72 v.Chr.	71 v.Chr.
Jaore 60 v.Chr.	70 v.Chr.	69 v.Chr.	68 v.Chr.	67 v.Chr.	66 v.Chr.	65 v.Chr.	64 v.Chr.	63 v.Chr.	62 v.Chr.	61 v.Chr.
Jaore 50 v.Chr.	60 v.Chr.	59 v.Chr.	58 v.Chr.	57 v.Chr.	56 v.Chr.	55 v.Chr.	54 v.Chr.	53 v.Chr.	52 v.Chr.	51 v.Chr.
Jaore 40 v.Chr.	50 v.Chr.	49 v.Chr.	48 v.Chr.	47 v.Chr.	46 v.Chr.	45 v.Chr.	44 v.Chr.	43 v.Chr.	42 v.Chr.	41 v.Chr.
Jaore 30 v.Chr.	40 v.Chr.	39 v.Chr.	38 v.Chr.	37 v.Chr.	36 v.Chr.	35 v.Chr.	34 v.Chr.	33 v.Chr.	32 v.Chr.	31 v.Chr.
Jaore 20 v.Chr.	30 v.Chr.	29 v.Chr.	28 v.Chr.	27 v.Chr.	26 v.Chr.	25 v.Chr.	24 v.Chr.	23 v.Chr.	22 v.Chr.	21 v.Chr.
Jaore 10 v.Chr.	20 v.Chr.	19 v.Chr.	18 v.Chr.	17 v.Chr.	16 v.Chr.	15 v.Chr.	14 v.Chr.	13 v.Chr.	12 v.Chr.	11 v.Chr.
Jaore 0 v.Chr.	10 v.Chr.	9 v.Chr.	8 v.Chr.	7 v.Chr.	6 v.Chr.	5 v.Chr.	4 v.Chr.	3 v.Chr.	2 v.Chr.	1 v.Chr.