Hoes Witham

Dit artikel is gesjreve in 't Gelaens. Ómdat 't plaatsgebónge is, maogs doe 't ómzètte nao 't Nuujsjtads, es te dit dialek sjpriks.

Hoes Witham, ouch Hoes Wittem geneump, is gelaege aan de zuudrandj van 't Nederlands Limburgse dörp De Nuujsjtadt dat deil oetmaak van de gemeinte Ech-Zöstere.

Besjrieving van 't kesjteël

't Hoes woort róndj 1700 geboewd op de restante van 'n awwer kesjteël oet 1444, beleënd door Frederik, heër van Wittem. De naam van 't kesjteël is van dees femilie aafgeleid. 't Hujige geboew is 'n rechheukig witgesjilderd heërehoes, opgetrokke oet baksjtein. 't Haet drie woonlaoge baove 'n hoag souterrain en is bedèk mèt 'n hoag ingesjnoerd sjilddaak. In 't midde van de breije veurgevel bevundj zich de ingank, te bereike via 'ne döbbele trap. 't Hoes is óngerkelderd, vermoedelik restante van 't awt kesjteël, wo-op 't heërehoes is geplaatsj. Taenge 't midde van de achtergevel bevundj zich 'ne haufrónje gesjlaote oetboew, dae vermoedelik oajt es kepel of es trappehoes haet gedeend. Dit gedeilte dat ouch op de aw fundamente is geboewd, zou 't awtste deil van 't geboew zeen. 't Hoes ligk aan 'n ómboewt veurplein, aafgesjlaote door 'n moer en toegankelik via 'n groat toegankshèk.

Bie 't kesjteël ligke es biegeboewe 'ne carrévörmige haof oet 't begin van de 20e eëuw en 'ne tiendsjuur. Wiejer zint d'r nog restante van de vreuger (druig) ómgrachting aanwezig.

Gesjiedenis en beweuners

De Nuujstadt wirt veur 't eësj geneump in 'n historische akte oet 1277 es 'Nove Ville apud Helsene'. In dit document wirt De Nuujsjtadt erfelik euvergedrage aan Graaf Reinoud, door ziene noonk, Hendrik van Gelder, Heër van Montfort. 't Dörp hèj walle en grachte óm zich te verdedige. 't Kreeg ómsjtreeks 1250 sjtadsrechte en in 1290 trooj De Nuujsjtadt zelfsjtendig op es sjtad die deil oetmaakde van 't Gelders Euverkwarteer. In 1398 woort 't mèt de gróndj geliek gemaak door ziene eige heër, Willem van Gelder, dae wouw verhinjere dat de Brabanders en Lukenaere zich dao zouwe nèstele.

Meugelik sjtamt 't oarsjprónkelike Witham oet de 15e eëuw. In 1444 woort Frederik van Wittem belieënd mèt de Gelderse lieëngoedere van De Nuujsjtadt en in 1474 ging dit euver nao ziene broor Johan van Wittem. Door 't huwelik van dochter Maria van Wittem mèt Arnold van Ghoor, heër van kesjteël Heel, kaom 't kesjteël in 1510 in hènj van Jan van Ghoor. Zien dochter trouwde mèt Johan van Groesbeek en hunne zoon Seger droog Witham euver aan ziene zjwaoger Arnold II Huyn van Awstrao, heër van Gelaen, getrouwd mèt Anna van Groesbeek.

In 1536 waas d'r sjprake van 'n hoes 'boete de moere', meugelik 't zelfde hoes es in 1474 es 'Hofstat' geneump woort. In 1643 verklaarde Otto Willem Schenck van Nydeggen dat 't hoes 'n eëuw geleje woort verrinneweet.

Ómsjtreeks 1700, toen Witham in eigedom waas van Arnold Adriaan Van Hoensbroeck, woort 't hoes geboewd es 'n riant heërehoes wo de femilie hunne vrieje tied koosj doorbrènge. De kelders en de haufrónje oetboew woorte in dit nuuj hoes opgenómme. In 1788 ging 't hoes in eigedom euver nao baron Philip Jozef de Saint-Remy van 't naobiegelaege Hoes Houtem en hae leet 'n oetgebreide verboewing oetveure wodoor 't hoes zien hujige uterlik kreeg. De femilie Saint-Remy bleef eigenaer pès de Franse Tied, went 't hoes woort geconfisqueerd. Rónj 1850 woort de femilie Roosen de nuje eigenaer. Zie woort opgevolg door de femilies Lemaire, Widdershoven, Rutten en Roebroeck. In 1936 woort de femilie Voncken de nuje eigenaer van 't hoes en de biegelaege boerderie. In de Tweëde Waereldoarlog fungeerde 't hoes es óngerdaak veur, eësj Nederlandse militaire en daonao Duutsje militaire. In de jaore nao de aorlog woort 't gebruuk es óngerdaak veur daakloaze en vluchtelinge. Later noom de femilie Voncken ziene intrèk in 't hoes.

Bron

Website historie De Nuujsjtadt
Euvergezat oet Wikipedia NL