Goerees

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

Ziewse dialekte in breie zin. 't Goerees in nommer 2 op dit keertsje.

't Goerees is 't dialek wat me sprik op 't veurmaoleg eiland Goeree, in 't dörp Ouddorp en 't stedsje Goedereede. Allewel tot dit gebeed, wie gans 't eiland Goeree-Overflakkee, bij Zuid-Holland huurt, vèlt de taol oonder 't Ziews.

Kinmerke

't Goerees heet väöl gemein mèt 't Flakkees, al wiek 't op e paar opvallende punte aof. In väöl kinmerke, veural de tyisch zuieleke, doen 't Goerees en 't Flakkees neet mèt de aander Ziewse dialekte mèt.

Klaanklier

't Goerees heet, wie de mieste Ziewse dialekte, de aw Middelnederlandse ae umhoeggebrach tot [ɛː], meh 't gief e paar oetzunderinge. Die betrèffe de athematische werkwäörd gao, slao en stao. Die weure mèt 'ne sterk geroonde achterklinker oetgesproke. Goereenere weure dao op Flakkee um bespot mèt 't zinneke Gao je weig of ik slao je weig! De spèlling bij väöl dialeksjrievers is ôô, oa um dit te benaodrökke. De korte a veraandert veur 'n -l in ofwel 'n lang gerunde achterklinker (vaolle) ofwel in 'n korte haafope gerunde achterklinker (volle). Dit is veur gans 't Ziews neet oongewoen meh vèlt wel op neven 't Flakkees, boe me valle zeet. De oersprunkeleke o in e woord wie jonk blijf 'n o en weurt dus neet wijer geslote tot oe, wie dat in väöl aander dialekte wel gebäört. Wie dat normaal is in de noordeleke dialekte, kint 't Goerees twie soorte sjerplang oo. Veur 'n -t weurt dit 'ne centrerenden diftong mèt naoslaag, op aander plaotse is 't 'nen ope monoftong. Me kint daorum groôt en boam.

Zjus wie op Overflakkee vèlt de h- neet oet: me kint hei huus boe 't in Zieland ummer ’uus is. Dit heet ouch tot gevolg tot de g noets häör weike, h-echtege oetspraok kint die in de res vaan 't Ziews zoe dèks veurkump. 'n Aander kinmerk is tot de -r- veur 'n -s neet oetvèlt, wie dat in Zieland (gemeinelek) wel gebäört: worst 'weurs' tegeneuver wost(e).

Grammair

't Voltoejd deilwoord vörmp ziech mèt de prefix e-, dewijl dat op Flakkee mèt ge- gebäört. 't Ziews taolgebeed is dao sterk in verdeild.

Zjus wie de mieste Ziewse dialekte (en 't Fries, boe dit systeem oersprunkelek vaandan kump) kint 't Goerees twie infinitieve, eine gewoene en eine nao te of wienie 't werkwoord zelfstendeg weurt gebruuk. Typisch aon 't Goerees is tot deen twiede extra weurt verzwoerd: Ze sting 'n haolfuur te praetene. (In de res vaan 't Ziews geit d'n infinitief daan oet op -en.)

Verwarring tösse kunne en kenne, algemein in 't Hollands, kump op Goeree veur.

Vocabulair

't Vocabulair vaan Goeree en Overflakkee is Hollandser, minder zuielek, es dat vaan aander Ziewse dialekte. Me kint dao oonder mie 't woord veer neve pluum/plume wat in de res vaan 't taolgebeed algemein is.

Dialekgebruuk

't Ziews weurt nog algemein gesproke en waor tot veur kort oonbedreig. Allewel tot ouch hei de jäög väölal in 't Nederlands weurt groetgebrach, gief 't hei gein groete migrantegemeinsjappe. Ouch de koms vaan väöl badgaste in Ouddorp bringk 't dialek neet in accuut gevaor.