Formule 1
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Oeals. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Formule 1 is de hoogste klasse in'ne autosjport es bepaold door de FIA (Fédération Internationale de l'Automobile). Eeder jaor weurdj door de FIA ein reeks van wedstrieje in versjillendje lenj georganiseerdj, wobiej de deilnummers (en de teams die ziej vertaegewoordige) puntje kinne verzamele veur 't waereldkampioensjap. Vooraafgaondje aan iddere wedjstried waere de deilnummers in sjtaot gesjteldj om häör actueel sjnelheid te laote zeen: de kwalificatie. De relatief sjnelheeje bepaole de sjtartvolgorde veur de wedjstried. Eine Formule 1-wedsjtried weurdj gereeje euver eine aafsjtandj van minimaal 305 km of maximaal 2 oer. D'r waere dus zoveel rundjes gereeje es neudig zen om deze aafsjtandj of tied te bereike. Euver 't algemein doertj ein race ongeveer ongerhalf oer.
De auto's die aan Formule 1-kampioensjappe deilnumme, motte aan sjtreng eise voldoon om de vergelieking eerlik te haaje en om de veiligheid van alle coureurs te kinne garandere. Väöl van'ne technisje sjnufjes die in geweun auto's zitte, zeen eigelik aafkomstig van ontwikkelinge in'ne Formule 1.
De Ingelsman Bernie Ecclestone is eigenaer van'ne commercieel rechte van'ne Formule 1. Mit de verkoup van'ne tillevisierechte haetj hae inmiddels miljarde euro's verdeendj.
De regels in'ne Formule 1 waere regelmaotig aangepasj om de sjnelheid van'ne wages omleeg te bringe en zo de veiligheid te verhoge. Maar doordet de techniek zich zo sjnel ontwikkeltj, is de gemiddeldje sjnelheid van'ne Formule 1 auto's in de loup van'ne tied toch gesjteege.
Geschiedenis
bewirkVeur de Tweede Waereldoorlog vonje d'r al Grand Prix 's plaats. Dit waare de belangriekste autosjportwedstrieje in mit name Europa. D'r waas allein nog gein offisjieel kampioensjap. Daorom sjreef de FIA in 1950 't eerste offisjieel waereldkampioensjap oet volges 't toen vriej nuuj Formule 1-reglement.
Op zaoterdag 13 mei 1950 vonj op 't aad circuit van Silverstone de eerste Formule 1 Grand Prix veur 't waereldkampioensjap plaats. Dit eerste seizoen teldje 7 wedstrieje in Ingelandj, Monaco, de Vereinigde Sjtaote, Zjwitserlandj, Belsj, Frankriek en Italië mit veur 't WK. De race in de VS waas de 500 mielsrace van Indianapolis. Sjtriktj genomme waas deze race geine Grand Prix en d'r noome ouch gein auto's deil die aan 't Formule 1-reglement voldeeje. Ouch kwaame allein Amerikaanse coureurs aan'ne sjtart.
't Eerste jaor Formule 1 waerdje gedomineerd door Alfa Romeo. Giuseppe Farina, eine Alfa Romeo-coureur, moogdje zich op 't enj van 't seizoen de eerste Formule 1-waereldkampioen numme.
Formule 1 in Nederlandj en Belsj
bewirkNederlandse coureurs
bewirkDe bekindste en miest succesvolle Nederlandse Formule 1 coureur is Max Verstappen. Hae heet meer op 't podium gesjtande es ziene pap Jos Verstappen. Dee is sinds 2003 neet meer actief in dees tak van autosjport. Hae riedj noe in de 24 oers Le Mans klasse en duitj in 2008 veur de eerste keer mit aan de 24 oers race van Le Mans. Anger bekindje Nederlandse Formule 1-coureurs zeen Carel Godin de Beaufort, Gijs van Lennep, Jan Lammers, Huub Rothengatter, Christijan Albers en Robert Doornbos. Albers debuteerdje in 2005 biej Minardi en reej in 2006 voor Midland F1. In 2007 waerdje dit team euvergenomme door Spyker. Robert Doornbos waas de letste drie grand prix van 2004 testriejer van Jordan. Ouch in 2006 waas hae dao testriejer toet hae es teamgenoot van Christijan Albers, in eine Minardi, zien Formule 1-debuut maakdje tiedes de Grote Pries van Duitslandj. In 2006 is Doornbos test- en reservecoureur biej Red Bull Racing en riedj de letste drie races van 't seizoen es vervanger van Christian Klien. In 2007 wiektj hae oet nao de Amerikaanse Champ Car serie. Albers riedj ouch in 2007 veur Spyker, wo hae halverwaege 't seizoen op non-actief weurdj gezatj. Markus Winkelhock vervingk hem in'ne GP van Europa op'pe Nurburgring. Sakon Yamamoto reej de euverige races veur Spyker.
Nederlands team
bewirkVanaaf de Grote Pries van Italië in 2006 waas de Nederlandse sjportwagefabrikant Spyker actief in'ne Formule 1. In ein consortium onger aanveuring van Michiel Mol koch Spyker 't team van MF1 Racing (Midland) euver. Vanaaf 't seizoen 2007 ging 't team ouch Spyker F1 heite. Mit Christijan Albers en'ne Duitser Adrian Sutil begos 't team. Albers waerdje nao de Grote Pries van Ingelandj ontsjlaage en waerdje vervange door Markus Winkelhock en Sakon Yamamoto. 't Dook veur Spyker F1 veel offisjeel nao de letste wedsjtried van 't seizoen 2007. 't Team geitj noe door 't laeve es Force India F1.
Belsje coureurs
bewirkDe bekindste Belsje Formule 1-coureur is Jacky Ickx, actief tösse 1967 en 1979. Hae won ach Grote Prieze en waerdje twee keer vicewaereldkampioen. Thierry Boutsen reej Formule 1 tösse 1983 en 1993 en won 3 Grands Prix. Inkele van'ne bekendste Belsje Formule 1-coureurs zeen Bertrand Gachot (reej 84 Grote Prieze, maar haoldje nooit 't podium), Eric van de Poele (29 races, haoldje maar drie keer de finish), Johnny Claes (25), Olivier Gendebien (15), André Pilette (14), Patrick Neve (14, zônger ooit puntje te score), Willy Mairesse (13), Paul Frère (11) en Jacques Swaters (8). Bas Leinders waas in 2004 derde riejer biej European Minardi, maar versjeen neet aan'ne sjtart van eine Grote Pries.