Eemsdelta

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

Gemeinte Eemsdelta
Provincie	Groninge
Hoofplaats	Appingedam
Börgemeister (lies)	Gerard Beukema a.i. (PvdA)
Opperflaakde – daovan water	364,07 km² 96,18 km²
Inwoeners – deechde:	45.609 170/km²

Topografische kaart vaan de gemeinte Eemsdelta

Eemsdelta (Gronings Emsdelta) is 'n gemeinte in de Nederlandse provincie Groninge. Ze is op 1 jannewarie 2021 oontstande oet de gemeintes Appingedam, Delfzijl en Loppersum. De gemeinte umvat 32 kerne; de mieste daovaan zien hendeg klein.

Kerne

Appingedam, Bierum, Biessum, Borgsweer, Delfzijl, Eekwerd, Eekwerderdraai, Eenum, Farmsum, Fraamklap, Garrelsweer, Garsthuizen, Godlinze, Hoeksmeer, Holwierde, Honderd, Huizinge, Kolhol, Krewerd, Leermens, Loppersum, Losdorp, Lutjerijp, Lutjewijdwerd, Meedhuizen, Merum, Middelstum, Nansum, Oosterwijtwerd, Opwierde, Solwerd, Spijk, Startenhuizen, Stedum, Stork, Termunten, Termunterzijl, Tjamsweer, Toornwerd, Uitwierde, Wagenborgen, Weiwerd, Westeremden, Westerwijtwerd, Wirdum, Wirdumerdraai, Woldendorp, 't Zandt, Zeerijp en Zijldijk.

Historie

De gemeinte heet 'n gans diverse historie. 't Westelek deil, oonderdeil vaan 't Hogeland, is al doezende jaore bewoend. De väöl terpe, in Groninge wierde geneump, stamme dèks nog oet de prehistorie en de dörper zien zier aajd. Delfzijl daorentege is pas in Vreugmodernen Tied oontstande.

Herindeilingseuverziech

Eemsdelta

• Appingedam (bis 2021)
• Delfzijl (bis 2021)
  • Bierum (bis 1990)
  • Termunten (bis 1990)
• Loppersum (bis 2021)
  • Middelstum (bis 1990)
  • Stedum (bis 1990)
  • 't Zandt (bis 1990)

Politiek

't Gebeed is neet zoe links wie aander deile vaan de provincie. 'n Aonzienelek aontal lui stump veur 'n christeleke partij, en ouch lokaol partije zien good bedeild. De PvdA stoont vaanajds sterk in Delfzijl, meh door d'n aonhawwende politieke crisis dao höbbe in die gemeinte alle traditioneel partije 't lesteg. De lokaol partije zien in de raod vaan Eemsdelta extreem sterk vertrooje.

De verkezinge vaan 18 november 2020 lieverde dit op:

Partij	Zetele
Lokaal Belang Eemsdelta	11
PvdA	5
ChristenUnie	3
VVD	3
CDA	3
Gemeentebelangen	2
GroenLinks	2

'ne Maond later kaom e rechs colleesj vaan Lokaal belang, ChristenUnie, VVD en CDA mèt e bestuursakkoord.

Börgemeister

Börgemeister is Gerard Beukema vaan de PvdA. Beukema waor al sinds 2015 woernummende börgemeister vaan Delfzijl.

Waope

In 2020, al veur de stiechting vaan de gemeinte, woort häör door d'n Hoege Raod vaan Adel e waope touwgekind, wat ziech zoe liet besjrieve:

Golvend doorsnooje: I. in lazuur (blauw) 'ne pelikaon vaan goud mèt veer joonge vaan 'tzelfde, zittend op 'ne groond vaan sinopel (greun), oet häöre hals blooddröppele vaan keel (roed); II. vaan goud mèt gekruus 'ne sleutel en 'n aanker vaan sabel (zwart). 't Sjèld gekroend door 'ne viefblaojetege kroen vaan goud, röstend op 'ne groond vaan sinopel, gehawwe door 'n harpij vaan goud, gekroend vaan 'tzelfde, mèt pu vaan keel, en 'nen adeleer vaan sabel mèt snavel en pu vaan keel.

't Waope combineert symbole oet de waopes vaan de drei opgelufde gemeintes. De pelikaon is vaan Appingedam, de sleutel vaan Loppersum en 't aanker vaan Delfzijl. De harpij kaom ouch veur in - neet neve - 't waope vaan Delfzijl, en d'n adeleer is gebaseerd op d'n dobbelen adeleer vaan Groninge, dee ouch (obbenuits op, neet neven 't sjèld) in 't lèste waope vaan Loppersum stoont.

Aonzien

E groet deil vaan de gemeinte is dunbevolk mèt weidse oetziechte. Weilen en terpdörper dominere 't landsjap. De dörper zien dèks monumentaol, mèt väölal romaanse dörpskèrkskes. Diverse vaan die kèrke stoon ouch bekind um hun bezunder örgele, de ajdste vaan Nederland en zelfs bij de ajdste vaan de wereld. Tot de dörper nao d'n Twiede Wereldoorlog koelek zien gegreujd, droog neet bij aon hun leefbaarheid meh te mie aon hun sjoen dörpsgeziech.

Heimèt in contras steit Delfzijl, wat recint is oontstande en daobij, door zien functie es versting- en industriestad, e paar kier groondeg is umgebouwd. Zoe is 't ein vaan de mins monumentaol stei vaan Nederland. Veur de have vaan Delfzijl zien in d'n twintegsten iew de dörper Heveskes en Oterdum gesloop. In vestingdörp Farmsum, wat feitelek binne de stadsbebouwing vaan Delfzijl ligk, is mie sjoens bewoerd gebleve.

Taol

In gans de gemeinte weurt Gronings gesproke. In 't weste vaan de gemeinte (zègk mer de aw gemeinte Loppersum en 't noorde vaan de aw gemeinte Delfzijl) weurt Hogelandsters gesproke, e karakteristiek en binne de provincie good gewaardeerd subdialek. Vaanaof Appingedam en Delfzijl nao 't zuidooste touw sprik me Oldambsters; de vörm vaan Oldambsters die hei inheims is (Duurwoldsters) versjèlt evels wieneg vaan 't Hogelandsters. Zoedoende is de gemeinte taolkundeg rillatief homogeen.

Wieväöl lui nog plat praote is neet dujelek, meh zeker in 't Hogeland leef 't dialek nog volop, tot op zeker huugde ouch bij de joongere. In 'n stad wie Delfzijl is dat natuurlek minder.

Bronne

E deil vaan de informatie kump vaan 't corresponderend Nederlandstaoleg artikel.