twelfde iew -- daartiende iew -- veertiende iew

De daartiende iew vaan de westerse (christeleke) jaortèlling leep vaan 1201 tot en mèt 1300. In de Europese historie is dit ein vaan de middeliewe, mie in 't bezunder weurt dezen tied bij de hoeg middeliewe gerekend. De daartiende iew is in väöl opziechte de klassieke periode vaan de middeliewse besjaving: kèrk en adel op 't toppunt vaan hun mach, de middeliewse rechsorde woort alum gerespecteerd. Middeliewse kuns en filosofie bereikde nog oongekinde huugdes, nog zoonder in vraog te weure gestèld. Oos-Europa, 't Midde-Ooste en 't Wied Ooste woorte oonder de voot geloupe door 't Mongools wereldriek, wat ziech in korten tied oongeluifelek oetbreide. Dit had ouch veurdeile: 't militair euverwiech zörgde veur veilegheid (Pax Mongolica) en deeg de Zijroute bleuje. Europa, India en China kóste noe mètein in contak trejje.

D'n Awwe Wereld in 1200, veur de Mongoolse expansie.

Groete gebäörtenisse

bewirk
 
De Magna carta oet 1215.
 
De Kathare weure oet Carcassonne verbanne.
 
De Mongole plundere Baghdad.
 
Slaag bij Woeringe.

Wetensjap en filosofie

bewirk

Religie

bewirk
 
Paus Innocentius IV op 't Ierste Concilie vaan Lyon.

De Roems-Kathelieke Kèrk stoont op 't huugdepunt vaan häör mach. Väöl vaan häör acties stoonte daan ouch in 't teike vaan wereldleke politiek.

Kunste

bewirk

Persoenelekhede

bewirk
 
Alfons de Wijze.
 
Kublai Khan.
 
Neidhart von Reuenthal, Duitse kruusridder en minnezenger.

Voorste, militaire en politici

bewirk

Wetensjappers en filosofe

bewirk

Religieuze

bewirk

Zuug ouch 'voorste' en 'filosofe'.

Kunstenere

bewirk

Väöl kunstenere bleve in dezen tied nog anoniem. Vaan sommige wèt me evels wel de naom, dèks genóg door 't werk van hun lierlinge.

Jaore 1200 1201 1202 1203 1204 1205 1206 1207 1208 1209 1210
Jaore 1210 1211 1212 1213 1214 1215 1216 1217 1218 1219 1220
Jaore 1220 1221 1222 1223 1224 1225 1226 1227 1228 1229 1230
Jaore 1230 1231 1232 1233 1234 1235 1236 1237 1238 1239 1240
Jaore 1240 1241 1242 1243 1244 1245 1246 1247 1248 1249 1250
Jaore 1250 1251 1252 1253 1254 1255 1256 1257 1258 1259 1260
Jaore 1260 1261 1262 1263 1264 1265 1266 1267 1268 1269 1270
Jaore 1270 1271 1272 1273 1274 1275 1276 1277 1278 1279 1280
Jaore 1280 1281 1282 1283 1284 1285 1286 1287 1288 1289 1290
Jaore 1200 1291 1292 1293 1294 1295 1296 1297 1298 1299 1300
Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/w/index.php?title=Daartiende_iew&oldid=458605"