Brees (Belsj Limburg)
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Brees (Belsj Limburg). Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
- Ouch in Nederlands Limburg weurt e Brees dialek gesproke; zuug Brees (Nederlands Limburg)
't Brees (wi-j det hi-j besjrieëve is) is 't dialekt van de Belsj-Limburgse plaats Bree en (bi-j ûtbreiing) e paar plaatse in de ómgaeving. 't Weert tot de Maaskempese dialekte geraekendj.
Könmerke
bewirkVocale
bewirkWi-j 't hieël nuurduuste van de provincie haet Bree en ómgaeving de (Uust-)Limburgse, en neet de Brabantse, vocale. Hi-jduur zaet men book (neet boek), neet (neet nie(t)), ti-jd (neet tijd/taed) en hûs (neet huis/häös).
Bree ligkt nog zjust in 't Belsj-Limburgs óntróndingsgebeed. Dat wiltsj zègke det alle gerónde viervocale hi-j, wi-j in 't gruutste deil van de provincie, rigoureus óntrónd waere. Riegelmaoteg verleipt det zuu: äö weert ae, eu weurt ee, ö weurt è, u weurt i en ui weurt ei. Dao zeen ael vael gevalle buu-in de verandering neet zuu riegelmaotig verleipt. Det kan leie tot wuurdpare die vier spraekers van ander dialekte ónherkönbaar zeen, wi-j book - beekske. 't Verkleinwuurd beekske haet zich óntwikkeld ût 't auwer *beukske. Dit perces treft ouch vraemde waerd: nateer "natuur".
Consonante
bewirkBree ligkt nog in 't mouilleringsgebeed. Dat wiltj zègke det de cluster -nt in -ntj verandert: róndj, bandj, kantj. Wi-j de meiste dialekte in 't nuurde van de provincie óntbrikt de t-deletie. De -t op 't löste van e wuurd weert dus gewuun ûtgespruke: echt, gestumd.
Bree ligkt, wi-j hiel Belsj Limburg (eszjust Voere óp Moelinge nao), ten weste van de Panninger Linie, zuudet men hi-j slecht, smi-jte en staon köntj (in plaats van sjlecht etc.). 't Ligkt ael waal weer ten uuste van de Panninger Seitenlinie: Waerd di-j in 't Standaardnederlands möt sch- beginne, höbbe hi-j sj- (sjaol, sjaop, sjuun).
Grammaticaal grenze
bewirkIn Bree is, wi-j in 't hieël uuste van de provincie, 't wuurdsje de/dich bewaard geblieëve.
Literatuur
bewirkR. Schoofs, Woordenboek van het dialect van Bree en omgeving. Bree, 1988, 21996
Externe link
bewirk