Biologie
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Biologie is lètterlek de lier vaan de levende natuur. Daomèt oondersjeit zie ziech vaan de natuurkunde, die ziech mèt de levenloze natuur bezeghèlt (in de 19e iew had biologie 'n gans aander beteikenis, naomelek: de köns um iemes' wèl bis 't zijnt te oonderwèrpe). De biologie oonderzeuk alles wat te make heet mèt organisme en häör wisselwèrking mèt de Eerd. Daobij oondersjeit me drei hoofniveaus: de microbiologie, die geit euver de celstructure en de biochemie, mie in 't bezunder euver 't DNA, de meso-biologie, euver individueel soorte of euver orgaanwèrking, en de macrobiologie, euver populaties en 't miljeu.
De biologie deilt de organismes in veer rieker en drei domeine op:
- Riek vaan de plante (zuug plantkunde)
- Riek vaan de sjummels
- Riek vaan de bieste
- Riek vaan de bacterië
- Domein vaan de Archaea
- Domein vaan de Bacteria
- Domein vaan de Eukarya
Es rescategorie kint me nog:
Virusse stoon tösse levende en doej materie in. De vraog of virusse leve is veural filosofisch. 't Is neet (mie) gebrukelek de virusse 'n eige riek te geve.
De rieke vaan de diere, plante, sjummels en protiste vörme same 't domein vaan de Eukaryote, de bacterieë en de archeeë zien de Prokaryote.
| Lies van subdisciplines in de biologie | |
|---|---|
| Lui en Gesjiedenis | Lies vaan bekinde biologe - Gesjiedenis vaan de biologie |
| Verwante wetensjappe | Geneeskunde - Anthropologie |
-
Animalia - Bos primigenius taurus -
Planta - Triticum -
Fungi - Morchella esculenta -
Stramenopila/Chromista - Fucus serratus -
Bacteria - Gemmatimonas aurantiaca (- = 1 Micrometer) -
Archaea - Halobacteria -
Virus - Gamma phage
