Bergkristal
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Bergkristal is de kluuerloeaze en meis-veurkómmendje variantj van 't mineraal kwarts (siliciumdioxied, SiO2). De naam is aafgelèdj van e Grieks waord det "ies" beteikentj; me geluifdje namelik det bergkristal ies woor det waas vormgegaove dore gaoje.
Bergkristal is wied-verbrèdj inne netuur, meh neet ummer inne kwaliteit van aedelstein. Historisch wichtige vindjplaatse zeen India en Sri Lanka. Iriserendj kwarts oet 't gebied vanne Poona in India en oet Birma is 'n zeldjzaamheid. Fraai kristalle kómmen oet Kenië en Madagaskar, mer ouch oet Breziel en Frans-Guyana. Inne Vereinigdje Staote kump bergkristal veur in pegmatiete, ónger anger in Maine, Naord-Carolina, Arkansas en Californië. Vanne biezunjer beteikenis zeen de plaatse wo bergkristal veurkump inne Alpe. Hie waere ze gevónje in Zwitserlandj en in Oeasteriek, wo me bieje Großglockner in 'n häöldje e kristal van bao 1000 kg haet gevónjen in 1965. Wiejer kómme bergkristallen ouch veur in Duutsjlandj, Tsjechië, Pole en Frankriek.