Adonisruueske
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Adonisruueske (Adonis) is e geslech van euverblievendje plantjen oete ranonkelfemielje (Ranunculaceae). Dit geslech kump versprèdj veur euver Europa enne gemaesigdje streke van Azië.
De botanische naam Adonis verwies nao de Griekse gaod Adonis. Volges de legende kluuerdje 't blood enne traone van zien geleefdje, Aphrodite, de blome roead wen ze huuerdje det t'r gestórve waas. De naam verwies denouch veural nao de roeadgekluuerdje saorte, wie de zomeradonisroeas, de herfsadonisroeas enne vlamadonisroeas.
Adonissaorte zeen einjäörige of euverblievendje, kroedechtige plantje die euverwintjere mit 'ne rotestek. Ze höbben 'ne rechstäöndje, kalen of behaordje, sómwiel vertakdje stengel en versprèdj-stäöndje, handjvörmig-samegestèldje of mieë-gevaerdje stengelblajer mit hieël fien blaadslepe. De blaadrenj zeen meistes gaaf en bao noeatj getendj.
De blome zeen groeat, alleinstäöndj anen ènj vanne bloomsstengel, opgerich, radiaal symmetrisch en zónger sjötblajer. De 5 toet 8 vriestäöndje kelchblajer zeen greun en toet 22 mm lank. De 3 toet 24 ouch vriestäöndje kroeanblajer zeen toet 35 mm lank, meistes roead- of gaelgekluuerdj, zeldjzaam witsig, dökker mit duuster strepen of anen óngerkantj duustergekluuerdj. De plantj óntbrèk honingklere. De bloom haet 15 toet 80 gaelgekluuerdje vröchbaar maeldräöj mit dón helmdräöj en 20 toet 100 in spirale gerangsjikdje, vriestäöndje baovestenjige vröchbeginsele mit edert eine zaodknoep en 'ne stiel die ènjig in 'nen tupische, kleine stempel.
Nao de bleuj wuuertj e toet 40 mm lank, cilindrisch köpke mit tieëntaal aan spiraalsgewies ingepaodje, koeagelvörmige doepvröchte gevörmp, woraan de stiel herkènbaar is es e rech of haokvörmig gekrómp aanhingselke.
Saorte bewirk
't Guuef zoeaget 30 versjillige saorte. De bekèndjste saorte zeen: