Zomeradonisruueske

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

E zomeradonisruueske.

Adonis aestivalis

Zomeradonisruueske (Adonis aestivalis) is 'n einjäörig adonisruueske, behuuerendj toete ranonkelfemielje (Ranunculaceae). In Nederlandj is dees saort, juus wie 't veurjaorsadonisruueske, oet 't wildj verzwónje. Van netuur kump 't zomeradonisruueske veur in Eurazië. Juus wie de verwantje plantj 't vlamadonisruueske wuuertj dees plantj väöl toegepas in sierhäöf.

De plantj kump veur toet op 'n huuegdje van zoeaget 1.000 m. 't Zomeradonisruueske duit 't 't bèste in aetesrieke, kalkhajendje, vlaakgrunjige, zomerwerm, meis druueg en steinige leim- en lössbäöm. De reut vanne plantj kónne toet aan 80 cm deep inne gróndj greuje.

'n Bloom van e zomeradonisruueske.

't Zomeradonisruueske wuuertj 20 toet 50 cm hoeag en bleutj van mei toet julie mit vermiljoenroeaj toet get gaelsiger blome. De bleujwies is ein bloom de bloomsstengel of inkelveljig gevork biesjerm. De kelch zitj taenge de oetgesprèdje kroeanblajer aangedrök. De blome zeen sómwiel ouch leechgael en höbben ane voot dökker 'n duuster vlek. 't Fien blaad is driedóbbelvaerdeilig. De vröch is 'n doepvröch, die wuuertj versprèdj door bieëster.

't Zomeradonisruueske kump veur tössen 't kaore, mer is in Nederlandj veure litste kieër waorgenómmen in 1936. 't Verzwinje vanne plantj haet te make mit 't zuvere van 't kaorezejgood; de akkerónkroedzäöj zeen dao-oet eweggehaoldj, wodoor dees plantj nimmieë wuuertj mitgezejdj tössen 't kaore.

De plantj is hieël vergiftig door 't veurkómme van glycoside. Inne plantj kump 0,2 toet 0,4% adonitoxine same mit cymarine veur. 't Hoogste gifniveau is wen de plantj inne bleuj steit.