Veurjaorsadonisruueske
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
't Veurjaors- of vreugjaorsadonisruueske (Adonis vernalis) is 'n vergiftigdje vaste plantj die óngere adonisruueskes vèltj en behuuertj toete ranonkelfemielje (Ranunculaceae). De plantj koom, juus wie 't zomeradonisruueske, ieëre van netuur veur in Limbörg, mer is hie verzwónje. Ze kump van netuur veur in Eurazië van Spanje toet 't zuje van Zwede mit es centrum de Pannonische vlakdje en 't Wès-Siberisch Lieëglandj. De plantj wuuertj ouch toegepas is sierhäöf. Aangezeen 't veurjaorsadonisruueske nimmieë veurkump in Nederlandj, is de wèttelike besjurming veure plantj vanaaf 1 jannewarie 2017 gevalle gelaote.
't Veurjaorsadonisruueske wuuertj 15 toet 30 cm hoeag en haet 'nen ónvertakdje, rechopgäöndje stengel. De plantj vörm 'ne broenzwarte rotestek. De blajer zeen drieveljig veerdeilig. 't Veurjaorsadonisruueske bleutj in 't vreugjaor in mieërt en april mit 4 toet 8 cm groeate, gael blome. De blome bestaon oet tieën toet twintjig kroeanblajer.
De bolvörmige vröch is 'n behaordje doepvröch, die 'nen haokvörmig gekrómpdje snavel haet.
De plantj kump veur tössen 't graas op druuege gróndj in weilenj en steppe en ouch in dennebus.