Wijsel

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Norbiks. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

De Wijsel (Pools: Wisła; Nederlands: Wijsel; Duutsj: Weichsel; Latien: Vistula) is de groetste reveer va Pole. De reveer oontsjpringt in de Beskide, berg die deel oetmake van de Karpate. De twieë bronrevere zeunt de Biała Wisełka en de Czarna Wisełka (resp. de Witte en de Zjwarte Klèng Wisła) en mondt nao 1070 km via 't Wisłahaf (Zalew Wiślany) oet in de Oostzee.

Belangrieke sjtaej aan de Wijsel zeunt Krakau, Warschau en Toruń. Ten zuide van Malbork sjplitst de reveer zich in 'ne oosteleke tak, de Nogat, dae nao 't Wislahaf sjtroomt, en 'ne westeleke tak, de Dode Wisła (Martwa Wisła), dae via Gdańsk löpt.

De reveer is över vriewal de gaanse lengde bevaarbaar, mae allèng vör sjipper mè wènnig deepgaank. Väöral in de buurt van Warschau is de reveer mètstens te oondeep öm te bevare. Daodör is er ooch gene commerciële sjeepvaart mie mäögelek, in taegensjtèlling töt bieväörbeeld de Oder. Belangrieke ziejrevere zeunt de San en de Narew (die ooch 't water van de Bug aanveurt).

Grensreveer

De Wijsel waor al in d'r iezertied, en volges Plinius d'r Owwere ooch in d'r Romeinse tied 'n grensreveer tössje de Germaanse en de Sarmatische invloedsfeer. De Wijsel makde deel oet van èng van de barnsjtèèroutes die Noord-Europa verboond mèt o.m. Griekeland, Azië en Egypte. Saer 't jaor 1000 is de Wijsel Slavisch gebied mae in d'r delta besjtóng e Germaans/Slavisch aevewich. Nao d'r Twiede Waeltkreeg veurde Stalin etnische zuveringe oet, die alle Duutsjers oontegende en verdraef. Stalin versjaof de oerow grens nao 't weste: de Oder-Neisse Linie. Nao 't valle van d'r Moeër en de toetraejing va Pole töt de EU versjuuft die grens wer nao 't ooste.