Wiesvrouw

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Valkebergs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

Illustratie van 'n wiesvrouw in 't book Der Rose(n)garten (euver 't begeleide van bevallinge) van Eucharius Rösslin oet 1513.

Wiesvrouw ies de naam dae vreuger in Limburg gebruuk woort veur vroedvrouw of verloskundige. 't Woord ies 'n letterlike vertaling oet 't Frans: sage-femme (vroede-vrouw). Miedelnederlands: vroedevrouw, vroetwijf. Vroed beteikent wies en vroet of vroot beteikent versjtendig. De beteikenis wies (weitend of versjtendig) persoon (emes, dae väöl wèt en kènt en in sjtaot ies hölp of raod te geve) kump hie-in tot oetdrökking. In dit verband sjreve ze in de Biebel al van wies manne en vrouwe, die es raodgever of hölpverlièner in de gemeinsjap hièl erg gewaardeerd woorte. Daobie huèrde o.a. kunstenaersj, gelièrde, touvenaere en manne en vrouwe mèt väöl leveservaring.

In 't oaste van Limburg zaet/zag me ouch hebamme, zjuus wie óp 't Duutsj. Ouch de naam witte wiever in de volksverhaole verwies nao wies (in de beteikenis van versjtendige, inziech höbbende) vrouwe.

De wiesvrouw deeg vreuger bie de katholieke sóms de noadduip (de gièduip) es 't leve van 't pasgebore kind in gevaor waor.

Opleiding en beroep in Nederland en Belsj

In Nederland ies de opleiding veur vroedvrouw of verloskundige 'n veerjaorige HBO-sjtudie. In Vlaandere beejt me 'n driejaorige sjtudie op Bachelor-niveau aan mèt de meugelikheid um daonao nog 'n einjaorige Bachelor nao Bachelor te doon. De beroepspraktijk, woa die sjtudies op veurbereide, ies in de twiè leng èvvel gans andersj. De sjtudies zint neet zoamer vergeliekbaar of inwieselbaar.

Vroedvrouw

In Nederland hèlt 'n vroedvrouw of verloskundige ziech bezig mèt 't begeleide van de normaal verloupende zjwangersjap en de geboorte (bevalling) van 't kind. In gevalle van complicaties zal zie de vrouw verwieze nao 'ne medisch specialis: 'ne gynaecoloog of 'ne vrouwearts. Nederlandse vroedvrouwe wèrke dèks same in de vörm van 'n maatsjap.

Op 't Belsj ies zjwangersjap en bevalling sjterk in de medische sector getrokke en bevalle bekans alle vrouwe in 'n ziekehoes. De zjwangersjap en bevalling were begeleid door 'n gynaecoloog, dae in 't ziekehoes, woa hae dèks aan verbónge ies, ouch de bevalling begeleid. Normaal bevallinge were dèks begeleid door vroedvrówwe, wèrkzaam in 't ziekehoes, die èvvel ummer wèrke ónder de eindverantwoordelekheid van de gynaecoloog. Thoes bevalle ies op 't Belsj zeldzaam en weurt gedoon door 'n zelfsjtendege gynaecologe.

De assistente van 'n vroedvrouw of de hölp van de kraomvrouw mèt häöre baby in de ièrsjte daag nao de geboorte, hèt 'n kraomverzörgster of kraomverpleegster.

Historie van 't beroep

In de 18de ièw riechde F.K. de Velbrück in Luuk 'n sjoal op veur wiesvrouwe c.q. vroedvrouwe.

In de Franse Tied woort in Europa de gezondheidszörg veur 't ièrsj gereglementeerd en ouch wiesvrouwe woorte doe verpliech 'n opleiding te volge en 'n diploma te haole. Veur Zitterd zoot de examecommissie in Aoke. Versjeie vroedmeistersj, heilmeistersj en appetièkersj haolde in dae tied hun papiere in Dusseldorf, Bonn of Kölle. Wie Nederland en Belsj daonao ein land waore gewore koes me veur die opleiding ouch terech in Hasselt. 't Zou in daen tied gein opleiding gegeve höbbe in Nederlands Limburg.

Saer 1913 waor in Heerle 'n vroedvrouwesjoal, de St. Elisabethkliniek, gevestig op de lokatie Aokersjtraot. In 1923 verhuusde de vroedvrouwesjoal nao Heerlerbaan. In 1993 ging ze nao Kèrkrao. Ónder de nuje naam: Academie verloskunde vèlt ze saer 2004 ónder 't Academisch ziekehoes in Mestreech.

In Duutsjland

In 1818 woort in Sakse door de ièrsjte Hebammenordnung 't beroep van wiesvrouw gereigeld. Op 22 Ssptember 1890 vóng de ièrsjte Duutsje Hebammentag, mèt miè es 900 vrouwe, in Berlien plaats. Hiebie góng 't in hoofzaak um 't inkome. Saer 1850 waor in Pruusje de hölp bie 'n geboorte e verpliech vak veur artse gewore, wat d'r toe leidde dat de wiesvrouwe veur 'ne hóngerloan mooste wèrke. Ouch eisde de vergadering 'n gróndige desinfectie op de maternelle in de ziekehoezer. Dat kontakinfecties mèt bacterieje - door de óngewesje heng van de artse - tot kraomvrouwekoorts leidde, waor al in 1846 door Ignaz Semmelweis beweze. Zien bevinginge woorte èvvel, o.m. door de houding van Rudolf Virchow, 10-talle jaore neet erkènd. 't Doerde bies 1939 bies de wiesvrouw 'n erkènd beroep woort in Duutsjland.