Universeel Verklaoring vaan de Rechte vaan de Mins
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
De Universeel Verklaoring vaan de Rechte vaan de Mins is e verdraag vaan internationaol rech wat op 10 december 1948 door alle lede vaan de Vereinigde Naties woort geteikend en de groond loog veur 't minserech.
Beteikenis
bewirkWereldwied weurt dees verklaoring gezeen es 'ne morele en juridische standaard. Zoe zien väöl groondwètte gebaseerd op dees verklaoring (dit is veural klaor bij versjèllende Afrikaanse len die nao 1948 oonaofhenkelek vaan Europa zien gewore) en is 't de basis veur eder minserechtebeweging in de wereld. Dèks weurt door politici en leiers verweze nao de verklaoring, zeker es 't geit um internationaol betrèkkinge. Veur e groet deil is de Verklaoring op de Déclaration des Droits de l'Homme et du Citoyen oet de Franse Rivvelutie gebaseerd, meh ouch de Veer Vrijhede vaan de veurmaolegen Amerikaanse president Franklin Delano Roosevelt heet groeten invlood gehad. De Veer Vrijhede stoon veur de Vrijheid vaan Meiningsuting, Vrijheid vaan Relizjie, Vrijwaring vaan Gebrek en Vrijwaring vaan Vreis. Veural de Holocaust heet väöl lui tot bewege aongezat. Dit zörgde deveur tot de Verklaoring veural door vereiniginge oonder 't Joededom is opgezat. Evels vèlt ouch op tot de Verklaoring, veural veur häören tied, väöl aondach gief aon de vrouw. Dit kump door de groete vinger die de feministe in de pap hadde. Me perbeerde oet alle relizjies en ideologieë vraogstökker te verwèrke, hei kraog veural Gandhi väöl aondach. Mèt daank aon de Sovjet-Unie is väöl aondach besteid aon discriminatie, get boe de Amerikane minder enthousias euver waore, umtot die in dee tied nog in väöl staote wèrkde mèt racistische wètte (veural bestump veur blaanke en tege zwarte). Latiens Amerika had al 'n tiedsje daoveur 'n gezameleke verklaoring veur minserechte gemaak en wèlde allein mer euvergoon op 'n gezameleke Verklaoring es hun socialistische ideologie, die de mieste len in deen tied deilde op dat continent, drin verwèrk woorte. Dit is daan ouch dudelek te zien. Roosevelt hamerde drop tot de Verklaoring neet bindend mós zien umtot dat neet realiseerbaar zouw zien veur de ganse wereld. Heer kraog geliek. Oetindelek kaom de neet-bindende verklaoring mer mèt meujte door de VN. De len die ziech oetindelek tröktrokke oet 't oonderteikene devaan waore de Sovjet-Unie mèt vief aander Oos-Europese staote, Zuid-Afrika (door hun extreme rasselier) en Saudi-Arabië, die 't neet voont passe bij de islam. Dat dewijl de aander islamitische len de verklaoring wel oonderteikende.
Asielbeleid in Europa
bewirkArtikel 14 vaan de Verklaoring heet d'r veur gezörg tot, in principe, eder mins wat vlöch veur oorlog of aander vörm vaan geweld in de Europese Unie mot weure touwgelaote. Dit bleek evels sinds de Europese migrantecrisis in 2015 'n groete oetdaging. Veural 't versjil make tösse vlöchtelinge en aander migrante bleek dèks 'n oonmeugeleke taak veur 't Europees asielbeleid.