Taolplanning

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

Kiek taalpolitiek veur 'n politieke benadering vaan 't oonderwaerp.

Taolplanning of taolnormalisatie is 't opzettelek beinvleuje vaan 't taolgebruuk vaan aandere mèt betrèkking tot 't aonliere, struktuur en de functionele allocatie vaan taol. 't Hèlt meistens 't oontwikkele vaan doelstèllinge en strategiëe in um de meneer vaan 't gebruuk vaan 'n taol te verandere. Väöl staote höbbe organisaties die de taak höbbe um taol te riggelere en dus doen aon taolplanning.

Eigensjappe

D'n term taolplanning woort lang gezeen es 'nen term dee dèks in d'n derde wereld veurkaom. Dit waor umtot d'n term woort gezeen es te make höbbend mèt de vestiging vaan nationale taole es oonderdeil vaan modernisatie en natiebouwing. Meh taolplanning is gein modern fenomeen en kump ouch neet allein veur in d'n derde wereld. E veurbeeld is de lang oonderdrökking in Frankriek vaan 't Bretoens.

Taolplanning is neet slechs 'n nationaal aongelegenheid meh kin ouch weure oetgeveurd door etnische, relizjieuse en professie-georienteerde gróppe. In de gebäörtenis vaan 'n taolgemeinsjap die gesjeie is door nationaal grenze kin taolplanning mie es ein land betrèkke (op gouvernemintaol en non-gouvernemintaol niveau).

Ouch kin taolplanning 'n umgedrejde wèrking höbbe, beveurbeeld beweging veur 'n neet-seksistische taol of de inveuring vaan 't N'ko-script bij Mande taole in Wes-Afrika.

Kattegorieë

Taolplanning kin weure verdeild in drei kaliber vaan planning:

Normatief planning

Normatief planning of corpus planning heet te make mèt wat me "zjus taolgebruuk" vint meh ouch mèt de zoegeneumpde "standaardisatie" vaan taol. Dit weurt gedoon door 'n gestandaardiseerde ortografie en grammair vas te lègke meh ouch door 'nen algemeine en officiële dictionair same te stèlle. Dit hèlt ouch in tot normatieve planning te make heet mèt zake wie taolbesjerming (taolpurisme en 't tegehawwe vaan invlood vaan aandere taole), spelhervörming, 't bedinke vaan neologisme, 't aonpasse vaan aw wäörd en alternatieve benaominge oetzeuke.

Staotusplanning

Staotusplanning heet te make mèt de opzètteleke allocatie vaan de functies vaan 'n taol in 'n spraokgemeinsjap. Heimèt bedoelt me de staotus vaan 'n taol es 'n offesjeel taol, regionale taol etc. Meistens weurt 'n dialek hei in staotus "verhoeg" tot 'n taol (boe me soms de zin "'n Taol is 'n dialek mèt 'n leger en 'n ziemach" bij gebruuk). Dit maak staotusplanning ouch 't mies controversieel oonderdeil vaan taolplanning.

Aonwinsplanning

Aonwinsplanning heet te make mèt 't liere en aonliere vaan taole, of 't noe geit um 'n ierste nationaal taol of 'n twiede of boetelandse taol. 't Hèlt in tot me 't aontal gebrukers vaan 'n taol en de distributie daovaan positief perbeert te beinvloede. Dit weurt gedoon door meugelekhede of reie te bewèrkstèllige um 'n taol te liere. Heidoor heet aonwinsplanning ouch direk te make met taolspreieng.