Dictionair
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
'nen Dictionair is e book wat (of 'n databaank die) de beteikenis vaan wäörd verklaort. 't Kin zoewel goon um 't vocabulair vaan de eige taol (boe-in de wäörd dus weure gedefinieerd) es um dat vaan 'n aander taol (boe me dus vertaolinge gief). De lèste categorie kin weure opgesplits in dictionaire nao 'n vreem taol (die de gebruker dus helpe 't zjus woord te vinde) en dictionaire vaanoet 'n vreem taol (die de wäörd dus veur de gebruker mote verklaore). De wäörd zien in 't gemein alfabetisch gesorteerd; e trefwoord mèt zien bijbehurende besjrieving weurt lemma geneump. Oetgebreider dictionaire geve ouch idioom bij 't trefwoord in kwestie. Ouch geve ze in 't gemein wel 't woordgeslach (in taole boe dit vaan touwpassing is), details euver verbuiging daan wel verveuging en soms de oetspraok in fonetisch sjrif (IPA of 'n aander systeem) en/of de etymologie vaan e woord.
't Gief dictionaire in soorte en maote. Neve groete werke die 'n ganse taol besjrieve (dèks in miejer deile wienie 't 'n pepèrren oetgaaf betröf) gief 't ouch gespecialiseerde dictionaire. Sommege behandele allein 't jargon vaan 'n bepaolde gróp. Ouch e geval apart is 't idioticon, 'nen dictionair vaan e dialek boe-in allein de wäörd weure opgenome die versjèlle vaan de cultuurtaol.
Dictionaire koume voort oet woordelieste die in de middeliewe woorte opgestèld, veural op nui ingetreje monneke Latien te liere. De koms vaan d'n drökpeers maakde de productie vaan echte beuk euver 'n taol loenender. Zoe kaom d'n Antwerpsen drökker Kiliaen (Cornelis van Kiel) in 1574 al mèt 'nen dictionair Nederlands-Frans-Latien. Vaan groeten invlood waor 't werk vaan Samuel Johnson, dee in 1755 'nen dictionair vaan 't Ingels oetbrach. Veur 't Hoegduits bleef me 't laanger oonins; dao kaom pas in 1880, mèt 't leveswerk vaan Konrad Duden, 'ne gezaghöbbenden dictionair oet. Vergeliekbaar veur 't Nederlands is 't werk vaan Johan Hendrik van Dale, dee zienen dictionair in 1874 postuum versjeen.
't Gief diverse dictionaire en idiotica veur de Limbörgse dialekte. De mieste daovaan zien in klein oplaoge versjene en neet mie nui te kriege. 't Woordenboek der Limburgse Dialecten verzaomelt 't vocabulair vaan ze allemaol en lègk daobij, wie gebrukelek in de traditioneel dialectologie, de naodrök op landbouw- en ambachsidioom.
