Stàdsdrùkkër van Tóngërë

(Doorverweze van Stàdsdrùkkër)

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Tungers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.


Tot 1831, toen hët trîbbënôol vàn ieustë ônlèg nuò Tóngërë koem en dó ën àrrëndissëméntskómmëssëriôot wuò'nt ôpgerich, hô dë stàd gein échtë bëhüftë on ënë stàdsdrùkkër.

Grótërë stêeë, wà Laaik përêksémpël, hôotë dat wôol.

In 1558 wuò'nt dë Túngënèr Albert Morbiers dë ieustë gëzwuò'rë stàdsdrùkkër vàn Laaik. Ouk dë Túngërsë kleustërs én hët Slivvrou-këpïttël hôotë régëlmuòtig boekdrùkkërs én dïns. Dai kóomë hët corps vàn haandschrïfvërlùchtërs, kópiïstë én boekbéndërs vërstérkë.

In 1829 kôom dë ieustë drùkkër én Tóngërë. Jan Billen, Alkënèr, bléef énkël twee juòr én verhaaisdë nuo Hàssëlt. Een bïtsjë tërnuò deug dë Frànsmàn Allognier ën drùkkërai én Tóngërë uòpë én drùkdë ein vàn de ieustë wèekbleur 'La Vedette du Limbourg'.

Een bëkàantër én mee süksêsraikë drùkkërai wuò'nt én 1839 ôpgëzàttë deur dë brüurs Demarteau én dë Hemëlèngëstruò't. Dees drùkkërai bléef én hàan vàn dë fëmïlzjë tôt 1951. En daai përjódë wuò’nte vërsjïllïgë geuzë én lïbbërôolë gëzéttë én wèekbleur gëdrùk.

De tweedë bekàantë drùkkërai wôs daai vàn Collée ôp dë hoek vàn dë Mêert mèt dë Hôndsstruò't bó vënôof 1848 dë 'Vedette de Limbourg' gëdrùk wuò’nt wô tërnuò deur Demarteau és ieuvërgënóomë. Op 7 jànnëwôrë 1854 bëgôs haai de drùk van hët mee süksêsvôllë kàttëlïeke wèekblôod 'De Postrijder' wô tot dê énvàl van de Praisë én 1939 wuò’nt gëdrùk. Dë Frànstôolëgë tjègëhàngër, 'Le Courrier du Limbourg', mét jûs dëzélfdë àrtïkëls, vërsjéen tot 1914. Deze drùkkërai ieuvërlèefdë dë Tweedë Wereldoorlog nie én wuò’nt en 1942 gësluò’të

De dèrdë én bëkàantstë drùkkërai és dai vàn dë fêmïlzjë Theelen. Vënôof 1879 drükdë Nicolaas Theelen 'Het Algemeen Belang'. Dézë Vlômsgëzïnde kàttëlïeke gëzèt trôk vàn lêer tiègë dë méé frànstôolïgë Postrijder én dë lïbbërôolë gëzéttë. Dè zélfdë Nicolaas Theelen bëgôs én 1882 mét hët wèekblôod 'De Huisbode' en én 1898 mét dë 'Gazet van Tongeren'. Dë zóonë vàn Nicolaas, Paul en Frans, vërhaaisdën én 1913 nuò Hàssëlt én zó óntstoent Het Belang van Limburg

Nôg ënë drùkkër wôs Louis Frère wô én zain 'Moderne Drukkerij' wérkdë. Vënôof 1909 góof hè mét zainë kàmmërôod Camille Baillien hët 'Vrije Volk', hët blôod vàn de Túngërsë lïbbërôolë aut, dë tjègëhangër van de gëzéttë van Collée en Theelen. Dë drùkkërai Baillien, wô én 1932 nuò dë stôosëstruò’t vërhêsdë, wuò’nt én 1940 vërnield.

Van dë drùkkëraië van nuò de Ieustë Wereldoorlog, wuò’nt veuràl daai van Michiels bëkaant én dë wêrd van de autgêvërs.