Moontse: Versjèl tösje versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting |
|||
Tekslien 3:
'''Moontse''' (officieel '''Montzen''') is 'n [[dörp|kèrkdörp]] van de [[gemeinte|gemèngde]] [[Blieberig]] of [[Plombières]] in de provincie [[Luuk]] in [[Wallonië]] op 't [[Belsj]] en midde-n-in d'r [[Euregio Maas-Rien]]. Moontse is èng van de aodste centra van 't [[laand va Herf]] en wert in [[1075]] väör 't örsj verneumd. Väör de fusie va [[1977]] waor 't 'n zelfsjendège gemèngde. D'r wonne noe roond de 3000 luuj.
't Gemèngdehoes van de fusie-gemèngde Blieberig liegkt in Moontse.
In 't buurtsjap ''Birken'' liegkt 'n groeëte goedere rangeer-sjtatie van de [[Montzenerlijn]], die teidens d'r örsjte Waeltkrèèg dör de Duutsjers geboewd is en d'r have van [[Antwerpe]] mèt [[Aoke]] en 't Ruhrgebied verbind.
=== Bombardemaent van de sjtatie ===
Tekslien 9:
''Ich waor e jaor of zès. 't Waor duuster en de bomme vloge över oos hoes. V'r wonde naeëve de baan en d'r pap kieëm os rope. V'r moesse nao d'r beunker. De klèjjer doog v'r zoe-wie-zoe al neet mie oet es v'r gonge sjlaope en v'r lepe midde-n-in de nach, dör 't vaeld, richting 't Sjtèèntevaeld: de oadste väöroet, mae d'r pap bleef bie mich. Ich waor 't klèngste. De bomme vloge roond os en opèns zaet d'r pap: "Kom, v'r liegke os in dae graaf". Mae 'ch koes 't neet laote um uvver d'r graaf hee, te kieke nao dat bombardemaent en 't is raar, mae dat waor 't fiengste vuurwaerk dat 'ch oeëts gezieë han. Wie v'r d'r nao truuk nao hèèm koesse waor aal kapot. De muur sjtonge nog rech mae dao waor ooch aal mèt gezag. Alle veenstere kapot en de plafonge loge zelfs a g'n eerd.''
Bie dit bombardemaent kome mieë wie 200 luuj öm. Ooch luuj die vlak langs de baan wonde. 't Nuuj kèrkhof op d'r waeg nao ge ''Sjteentevaeld'' is doe ooch geboewd ömdat 't aod kèrkhof öm de kèrk te klèng waor öm al die doeje te begrave.
== [[Kèrk]] en kesjtëële ==
[[Image: Montzen Eglise Saint Etienne.jpg|thumb|100px|right|Exterieur kèrk.]]
[[Image:Montzen Kirche innen.jpg|thumb|150px|left|Interieur kèrk.]]
* De [[barok|barokke]] St. Stevenskèrk is va [[1780]] en oontworpe dör [[Moretti]]. De kèrk is opgetrokke mèt baksjtèè, mèt vertikale belijning oet [[blowwe sjtèè]]. Ze liegkt op 'n [[motte]]. D'r barok is zoewaal wat 't geboew èèges, es ooch wat 't interieur aa-gèèt, dudelek te herkenne. De verbeending mèt d'r dörpspley, dae d'r väör liegkt wert gemakd mèt 'n impossaante trap va blowwe sjtèè. Roond de kèrk liegkt 'n kèrkhofmoer, dae de motte umsjluut, mèt 't aod kèrkhof mèt 18de en 19de ieëwse graafsjtèng. De haand va Moretti is herkenbaar bie mieërdere kèrke in 't [[Laand va Herf]]. Ooch boewde e d'r ''Morettivläögel'' va [[Rolduc]].
In d'r kèrkhofmoeër zeunt tieëntalle 17de ieëwse [[blowwe sjtèè|helsjtènge]] kruutzer ingemetseld. De taal is 'n övergaanskvörm tössje Nederlandse en Duutsje dialekte. Eè graafkruuts drègt 'n gotisch sjrif.
*De versjterkde waterburcht ''Graaf'' of ''Steverdorp'' sjtamt oet d'r [[Dertiende iew|13de ieëw]], mae haat 'ne taoëre oet d'r [[Twelfde iew|12de]]. 't Is 'n robuust [[Middelieëwe|middelieëws]] kesjtieël. Rieke plafon- en moeërsjilderinge zowwe è sjlechte sjtaot verkieëre. De [[kapel]] is oet d'r [[Achtiende iew|18de ieëw]].
*Waterkesjtieël ''Broich'' heesjt èègelek kesjtieël ''Broeck'' en geliekt sjtaerk op kesjtieël Graaf, dat op 'n paar hoonderd meter aafsjtaand liegkt. In d'r [[Zeventiende iew|17de ieëw]] waoërte de veenstere vergruuët. In [[1908]] waor 't kesjtieël èègendom va ''Charles Dothée''. Z'n naozate verkoche 't op [[2 juli]] [[1935]] an d'r industriëel ''[[Jean Canisius]] de [[Schinnen]] les [[Sittard]]''. Noe is 't kesjtieël èègendom va [[baron]] ''Karl von Broich'' dae ooch 't kesjtieël va [[Loontse]] in èègendom haat.
| |||