Mofers: Versjèl tösje versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
→Klanklieër: zelf zów ich "meis" zègke, meh Bakkes haet allein "meisj" in 't waordebook staon, dus dan huuert dae ouch bie 't rieke |
|||
Tekslien 25:
* '''Exclusief kinmèrk''': Mofert haet ouch 'n [[exclusief kinmèrk]]. Es emes "g'''äö'''tje" zaet es verkleinwaord veur "gaat", dan wèts se det dae persoean oet Mofert kump.
{{wio}}
Wie ieëre gezag zeen de óneigelike twieëklenk enne verspreijing vanne mouillering in 't Mofers de opvallendjste kinmèrke waat betröf de fonologie, mer 't Mofers haet nag e deil anger minder dök veurkómmendje kinmirke waat betruf de klanklieër.
Tekslien 41:
* wäörd die ènjigen op 'ne kórte klinker, mit naam meh neet oetsloetendj inne [[interjectie]]s (''tössewirpsele''), wie ''jah'', ''jöh'' en ''neh''. Dees klinkers waere döks lichtelik geglottaliseerdj.
Opmirkelik is det Mofert ieëre zowaal te wèsten es t'n oeaste vanne [[Panninger Linie]] laag: me zag (en zaet nag ummer) ''stein'' en neet ''sjtein'', meh waal ''flesj'' en neet ''fles''. Gans eindujig is det aevel noeatj gewaes, went me zag waal ''vès'' en neet ''vèsj''. Waat prónt de verdeiling waas is ónbekindj en ouch neet mieë te óngerzeuke, went dit mót volges Bakkes al róndj ±1870 d'roet zeen gegange; 't liek aevel waal det de kómbenaasje ''-tsj'' betrèkkelik wied-versprèdj waas (oetgezunjerd aafleijinge, wie ''reet'' > ''reets''). Allewiel ligk Mofert dudelik te wèste vanne lien, went 't injcluster ''-sj'' is bao gans vervange door ''-s'', mit oetzunjering van 'n klein aantal wäörd wie ''miensjelik'', ''rebelsj'', ''fietsj'' en ''meisj''. (Bakkes 1996, 292)▼
't Mofers haet, juus wie de anger Limbörgse dialekte, versjillendje vörm van [[umlaut]]. 'n Lies mit umlaute die veurkómmen in 't Mofers vindj m'n [[:wikt:umlaut#Grammaer|hie]].▼
=== Tonaliteit en accent ===
't Mofers haet ouch eigenaardigheje mit betrèkking toet de oetspraok enne oetwirking vanne [[toeanen in 't Limbörgs|sleip- en stoeattoean]]. In ajerwèts Mofers blief de sleiptoean van 't gróndjwaord ouch behajen in posities die allewiel neet (mieë) toeanóngersjeiendj zeen (de ideaal positie): ''ki~ndj'' - ''ki~njer''. Allewiel waeren alle klinkers in ideaal positie stoeattuuenig oetgespraoke: ''ki\njer''. Saortgelieke oetspraok van sleiptoean in ideaal positie vindj me noe waal nag trögk in Zösteren en zujeliker. De exakte oetspraok van deze sleiptoean wiek lichtelik aaf van dae in geslaote positie, wodoor ''kó~mme'' (infinitief) en ''kó~m-e'' (imperatief mit [[paragogische sjwa]]) gein homofone zeen. Mit 't verdwiene vanne sleiptoean in ideaal positie is dit contras allein meh grótter gewore: ''kó\mme'' (stoeattoean) - ''kó~m-e'' (sleiptoean). (Bakkes 1996, 45)
Samegestèldje wäörd en lieënwäörd in 't Mofers hawwe vreuger twieë accenttuup, waat wiltj zègke det me neet dudelik 'ne lèttergreep kan aanwiezen es houflèttergreep. Dao-inplaats kós e waord twieë lèttergrepe mit aeveväöl naodrök höbbe, wie ''<u>ke~</u>se<u>flaa\j</u>'' en ''<u>se~n</u>ter<u>fuu\j</u>'' (wie ouch in 't [[Zweeds]]: ''<u>sòck</u>er<u>ká</u>ka''). Allewiel kriege dees wäörd de klemtoean wodet in 't Nederlandjs ouch is, en dus bie samegestèldje wäörd veural oppen ieëste lèttergreep, en bie lieënwäörd meis oppen (einer)lèste: ''<u>ke~</u>seflaaj'' en ''se~nter<u>fuuj</u>''. (Bakkes 1996, 292)
=== Sandhi's en hiaatdelging ===
<!-- sandhi bie modaal partikels "tonnanimmieë", hiaatdelging mit -r "mieë-r", -n, -t en -d, wegval van -w-j ''geboe(w)dj'', ''hae duutj'', wie*dje, -->▼
In 't Mofers kómme väöl vel veur van sandhi's, veural bieje modaal deilwäörd. Zoea vèltj döks de lèste lètter aaf en verangert de kwaliteit vanne klinker bie 't sameveuge van 'n rits biewäörd. E kort veurbeeldj hievan is "ommer" ("ouch" + "mer"), mer ouch langer wäörd bestaon, wie "tonnannimmieë" ("toch" + "nag" + "neet" + "mieë"). Boete zón kónstruksjes is de oetspraok in 't Mofers betrèkkelik helder, in vergelieking mit 't Nederlandjs. Zoea verangert de "n" veur 'n "k" neet in "ng" es dao 'n lexicaal grens tösse zitj; me sprik dus van e [stè̞n̥kʲe] "stènke" en neet van e "stèngke" ("stein" + "-ke"), van "aanbi-jje" en neet "aambi-jje" en van "insjrieve" en neet "injsjrieve". De sandhi's euvere waordgrens blieve veural bepirk toet verangeringen inne stumhöbbendjheid (de [[liaison]]).
▲<!--
▲Opmirkelik is det Mofert ieëre zowaal te wèsten es t'n oeaste vanne [[Panninger Linie]] laag: me zag (en zaet nag ummer) ''stein'' en neet ''sjtein'', meh waal ''flesj'' en neet ''fles''. Gans eindujig is det aevel noeatj gewaes, went me zag waal ''vès'' en neet ''vèsj''. Waat prónt de verdeiling waas is ónbekindj en ouch neet mieë te óngerzeuke, went dit mót volges Bakkes al róndj ±1870 d'roet zeen gegange; 't liek aevel waal det de kómbenaasje ''-tsj'' betrèkkelik wied-versprèdj waas (oetgezunjerd aafleijinge, wie ''reet'' > ''reets''). Allewiel ligk Mofert dudelik te wèste vanne lien, went 't injcluster ''-sj'' is bao gans vervange door ''-s'', mit oetzunjering van 'n klein aantal wäörd wie ''miensjelik'', ''rebelsj'', ''fietsj'' en ''meisj''. (Bakkes 1996, 292)
▲'t Mofers haet, juus wie de anger Limbörgse dialekte, versjillendje vörm van [[umlaut]]. 'n Lies mit umlaute die veurkómmen in 't Mofers vindj m'n [[:wikt:umlaut#Grammaer|hie]].
==== Mouillering ====
| |||