Hoesgeit: Versjèl tösje versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting
Geen bewerkingssamenvatting
Tekslien 1:
{{dialek|Mofers}}
[[Plaetje:Nederlandse Landgeit geiten.jpg|thumb|Geite]]
De '''hoesgeit''', meistal aafgekort toet '''geit''' in 't daacheliks taalgebroek (''Capra hircus'') is 'ne [[zoogdiere|zoogdeerzougdeer]] det behuuertbehuuertj toet detoete [[evehovege|aevehovigeaeveheuvige]], en daodaobinne binnebie de häölhäörigehaolhäörigen ofwaal de [[koojechtege|koe-echtige]] (Bovidae). 't Waord ''geit'' kump van 't Germaanse *''gait-z'' en is waorsjienlikwersjienlik verwantj mit 't LetienseLetiens ''hædus'' 'jónge geit'.
 
't Deer is al väöleväöl millennia trögk [[domesticatie|gedomesticeerdgedomesticeerdj]] gewaore en speeltspeeltj al langallang 'nen belangrieke rol binne de vieëteelt. BehalveBoete de gedomesticeerdje geit, guuef 't ouch de ''wilj'' geit, wo de gedomesticeerdegedomesticeerdje geit 'ne naokommelingnaokómmeling van is. Es stamvorm van de hoesgeit waerdje de [[bezoargeit]] (''Capra aegagrus'') vermoejelik al róndj 7000 v.Chr. in [[Veur-Azië]] gedomesticeerdj. Dao laef ouch ein van de weinige tame rasse, de Tsjerkessegeit, dae neet van de bezoargeit is aaf te leie, meh van de [[markhoor]] of sjroefhäöregeit (''Capra falconeri''). Dit sjient 'n oeraad ras te zeen, det waerdje gehaje van Mesopotamië toet Egypte.
 
Es hoesdier is de geit door de miens in alle waerelddeil ingeveurd, behalve op de poolgebiejer. Waereldwied zówwe d'rs óngevieër 450 miljoen geite zeen, verdeildj euver 'n twieëhóngerdtal versjillendje rasse. In häöre oorsprunkelike, druueg laefgebieje waerde ze hoofzakelik gehaje veur 't vleis en de huuj. Later óntdekdje m'n in Europa det de geit in staot is óm groeate wieväölhèjer [[mèlk]] te producere. Veur miense die allergisch zeen veur koemèlk is [[geitemèlk]] meistal 'ne goje vervanger. De mèlk bevat óngevieër 't zelvendj vet- en eiwitgehalte es koemèlk. Geitemèlk is lichter vertaerbaar. 'nen Geit guuef gemiddeldgemiddeldj drie literlieter mèlkmilk ded'n daag. Slechs 'ne bepirk bepèrkaantaal aantalaan rasse wuuertj veure [[wol]] gehaje, de bekèndste is de [[Angorageit]].
 
'n Vrouwelike geit hètj 'n ''girm'', ''met'' of 'n ''sik''; meistes neump me 'n vrouwelike geit op 't plat aevel gewuuen ''geit''. 't Menke vanne geit hètj 'ne ''bók''. 'nE Jónkjónk geiteke hètj 'ne ''lamlaam'' (''lemke''). 'ne Gecastreerde bók is 'ne ''waer''. Soms wuuertj 'nen vrouwelike geit gebaore mit mannelike geslachskinmèrkegeslechskinmirker. Det wuuertj 'n(e) ''kween'' of ''kwee'' geneump.
 
== Producte van de geit ==
Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/wiki/Hoesgeit"