Aristoteles: Versjèl tösje versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
OctraBot (Euverlèk | biedrages)
K Migrated to Wikidata at d:Q868.
K sp
Tekslien 1:
{{Dialek|Mestreechs}}
'''Aristoteles''' ([[Aajdgrieks]]: Ἀριστοτέλης, ''Aristotélēs'') ([[Stageira]], [[Centraol-Macedonië]], [[384 v. Chr.]] bis [[Chalkis]], [[Centraol-Griekeland]], [[322 v. Chr.]]) waor 'nen [[Athene|Atheense]] [[filosoof]], dee mèt [[Sokrates]] en [[Plato]] ziech betaompbehuurt bis de groetsegroete [[Griekeland|Griekse]] filosofe. Heer waor de lierling vaan Plato (dee zelf lierling vaan Sokrates is gewees) en waor daomèt ouch lid vaan Plato's [[Akademeia]]. Allewel Plato zeker invlooiinvlood heet gehad op Aristoteles' [[filosofie]], gief 't väöl versjilleversjèlle.
 
== Zie leve ==
Aristoteles woort in 't 384 veur Christus in 't, toen [[Oos-Macedonië en Thracië|Thracische]] en noe Centraol-Macedonische, Stageira es zoon vaan de keuninkleke liefarts Nikomachos gebore. Aristoteles, dee ouch de bijnaom ''de Stageiraon'' nao zie geboorteplaots veurde, verloor vreug zien awwers. Heer greuide bei 'n verwante femilie, Proxenus, op. DeesZie oonderriechteoonderriechde häöm in [[natuurwetensjappe|natuurweitesjappeleke]] vakke, wat 'm later in zien eige wirkwerk mèt natuurweitesjap tegood kaom. In de leeftied vaan 17 jaor góng Aristoteles nao [[Athene]] en woort in Plato's Akademie aongenomme. Heer heelt ziechbleef dao bis d'n doed vaan Plato bijnao twintig jaor oetlater. Heer lierde snel en oonderwiesdeoonderwees al gauwgaw ziechzelf. Neve de filosofische wirkewerke wenderiechde Aristoteles ziech op meziek, natuurweitesjap, [[psychologie]], [[metafysikametafysica]], [[poëzie]] en [[rhetoriek]].
Naotot Plato waor gehiemeld in 't jaor [[347 v. Chr.]] verleet Aristoteles Athene oet [[politiek|polletieke]] groonde. Heer heeltgóng ziech innao [[Assos]], [[Midde-Ooste]] oet, boe heer 'nen awwe klasgenoot, [[Hermias]], bezochtebezeukde. DizzeHermias waor prins vaan [[Artaneus]]. Aristoteles trouwde mèt Hermias' adoptiedochter Phytias. In 't jaor [[342 v. Chr.]] begoofverbleef heer ziech veur drei jaore in de Hof vaan de Macedonische keuning en euvernómnaom de opvoojingopveujing van zienedee z'ne vieftienjaorege zoon, dee later in de histore es [[Alexander de Groete]] eingaonbekint zawwoort. In [[335 v. Chr.]] kierde Aristoteles nao Athene trök. Dao bepraktisierdebegós heer zien eige sjaol, de zoegenaomde [[Peripatetische Sjaol]]. Zie woort nao de laopbrögk - Peripatos - genömp,geneump boe heer lierde.
<nowiki>'t volgende stök klop neet, moot weure naogeloerd</nowiki>Aristoteles betreijde neet allein 'n oetgedeende lieregheid, zoonder ouch umvangrieke oonderzeuke. Bis zien beeldingsinriechtinge betaomp ziech 'n umvaangriekumvaankriek bibliotheek mèt beveurbeeld euver 150 staotsgroondwètte en zelf samevattinge vaan diere en plante., Financieelfinancieel genereus gesteuntgesteund door Alexander de Groete. Nao dee zienen doed in 't jaor 323 v. Chr. bevriedebevrijde ziech de Atheners vanvaan 't Macedonisch hiersjafhiersjap. TotUmtot Aristoteles neet allein vaan MacedonischeMacedonischen aofkoms waor, zoonder ouch de opvojer vaan krijgsvechters gewees waor, mos heer vlöchte, um neet veur hoegverraod aongeklaagaongeklaog te weure. Heer góng weg oet Athene en begoofbegaof ziech oppe eiland [[Euboea]] in Chalkis.
 
== Filosofie ==
Allewel de [[Theorie vaan Vörm]] 'n groete invloojinvlood heet gehad op de Europese filosofie en nog ummertouw väöl Europeane en aander Westerlinge dees theorie es de woerheid zeenzien, gief 't d'r ouch väöl die de theorie bekritisere. Dit gebäörde zelfs al gauw nao Plato, naomelek bij Aristoteles. Heer gelofgeluifde neet tot me de woerheid kós vinde in de Eidos (Vörm). <br />
Ierste kritiek op Plato's Theorie vaan Vörm, kaom vaan Plato zelf, naomelek in eint vaan zien latere wèrke, naomelekwerke: ''Parmedies''. Hei-in merk Plato op tot 't contradicties gief in zien vief theses vaan Eidos.<br />
Um de zelfkritiek vaan Plato te verstaonverstoon, mót me ziech drei manslui veurstèlle (Sjef, Jacques en Louis) en opnui de vief thesis vaan de Eidos (in dit geval de Eidos vaan de Maan, um te begriepe boerum Sjef, Jacques en Louis alledrei manslui zien en dösdus de Eidos vaan de Maan participere) bekieke en dit es oetgaanspöntoetgaanspunt gebruke veur 't perbleem vaan de Theorie vaan Vörm:
1. Wienie versjillendeversjèllende dinger maan zien, is dit umtot 't de Eidos vaan de Maan participeert of immiteert.
2. Gein Eidos participeert of immiteert häörzelf
3. De Eidos vaan de Maan is Maan, de Eidos vaan de Maan is niks aanders es de Maan
4. Niks aanders es de Eidos vaan de Maan is de riechtege Maan
5. 'n Eidos besteit neet in ruimte en tied, ze is oonveraanderbaaroonveranderbaar en neet ziechbaar mèt eus zintuige
 
't Perbleem gief 't ziech veural bij de ierste drei thesis, dewijl die zjus 't belaangrieksbelaankrieks lieke te zien. DösDus 't gief (1) 'n Eidos vaan de Maan, en (3) dees Eidos vaan de Maan is niks aanders es de Maan. Meh de collectie vaan de Eidos vaan de Maan en Sjef, Jacques en Louis (die alledrei deil oetmake vaan de Eidos vaan de Maan) make tot 't nui dinger gief die deil oetmake vaan de Maan. Dit is evels oonmeugelek volges thesis (2). DösDus mót 't 'n nui Eidos (1) geve en (3) dees Eidos is niks aanders es häörzelf. Meh de collectie vaan de nui Eidos, de aw Eidos en Sjef, Jacques en Louis make tot 't nui dinger gief die deil oetmake vaan de Maan. Dit is evels oonmeugelek volges thesis (2). Dös mót 't 'n nui Eidos (1) geve en (3) dees Eidos is niks aanders es häörzelf. Meh de collectie vaan de nui Eidos, de awwer Eidos, de aajdste Eidos en Sjef, Jacques en Louis make tot 't nui dinger gief die deil oetmake vaan de Maan. Dit is evels oonmeugelek volges thesis (2). V'r mótte dös weer 'n nui Eidos bedinke. Oondertösse zitte v'r al op de veerde Eidos en 't zal noets indige, dewijl 't gans idee vaan de Theorie vaan Vörm zjus is tot 't veur alles 'n apaart (en veural INKEL) Eidos gief, dat gansgaans tege dees nui redenatie ingeit, boe-in 'n Eidos altied weer zörg veur 'n nui Eidos, en die weer veur 'n Nuinui, etcetera. 't Perbleem vaan de Theorie vaan Vörm is daorum dösdus dat vaan de circulatie.<br />
 
De twiefel die Aristoteles had in de Eidos begint bij de vörmcontradictie die hei bove is besjreve, en gelof tot me in de wereld um ziech heer mót observere um de essentie vaan dinger in te zeen. In zie bekinste book, [[Metaphysica]], sjrief heer tot Sokrates nog gelof in 't belang vaan ethische kwesties, neet de wereld vaan natuur in zien gehiel. Sokrates zoch nao de essentie vaan moraal akties en waor daomèt d'n ierste dee ziech concentreerde op definiëere. Plato heelt vas aon ziene lieraar meh leet ziech ouch beïnvlooje door [[Cratycus]] en de [[Heraclites|heraclitische]] doctrines: zintuigeleke dinger zien ummertouw in 'ne staot vaan beweging, daorum kin 't gein objek vaan kennis zien. Door dees twie invlooje, Socrates en Cratycus, te gebruuke, mós heer wel bis de Theorie vaan Vörm komme. Dinger höbbe volges Plato hun bestande te daanke umtot participeert aon de Vörmtheorie. Evels, sjrijf Aristoteles, wat me meint mèt "participere" blijf duuster.
Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/wiki/Aristoteles"