Laesplenkske: Versjèl tösje versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
→Limburgse laesplenkskes: Heerlese weurd |
K typo |
||
Tekslien 6:
===16e ièw===
In 1530 al besjting d'r eine laesgank van Valentin Ickelsamer woabie lèttersj aan plaetjes gekoppeld woorte, 'n soort van [[alfabeth|ABC-mehodiek]].
Johan A.Comenius kreeg naam mèt ziene sjpeel-laes-liergank rónd 1540. Zien lièrlinge lièrde sjpelentaere laeze. Dat dege ze mèt [[dobbelsjtein]] mèt klinkersj en klanke d'r op, naas-, luup, tand- en kaelklanke.
In de 16e en 17e ièw woorte in Ingeland de zoegeheisje "Hornbooks" gebruuk, die leke op de Hollandse ABC-braetsjes. Dao sjtinge 't [[alfabet]] in versjeie lettersaorte op, meh ouch [[Biebel]]tekste en 't [[Ozevader]].
===17e ièw===
Tekslien 14:
===18e ièw===
Hendrik Wester sjreef eine verbaeterde laesgank op 't ing van de [[18e ièw]]
===19e ièw===
Begin [[19e ièw]] woort sjrieve en laeze belangriek. Laeze kènne waor kènnis aanlègke. Na 't inveure van de [[Sjoalwèt 1806]] (bie 't aafsjaffe van de [[Bataafse Republiek]]) woorte de besjtaonde laesgeng sjterk verbaeterd.
J.Schneither sjreef de klankmethodiek nao 't veurbeeld van Ickelsamer. Hae gebruukde 2 plate mèt 35 weurd (kraai,
Daoneve wèrkde P.J.Prinsen in 1817 ein nuuj meneer van lière laeze oet, nao 't Duutsj veurbeeld: plate en weurd veur klanke te lière laeze. Dees 'lètterplenkskes' woorte de veurluiper van de later laesplenkskes van Becker, Colenbrander en Hoogeveen. Deze laesgank waor in 1830 algemein in gebruuk aan de Hollandse sjoale en kreeg naam es "Abcbook" of Hanebook".
Tekslien 34:
H.J.Kooreman woort in 1976 bekènd mit zien "letterstadmethode" daan-gijs-mier.
E. Tismeer bedach 't plenkske 'lam-wit-piet' bie de laesgank "Ek kan lees" veur Zuid-Afrika in 1925, oetgegaeve bie Swets en Zeitlinger. S.H. Engelman is de bedinker van 't Hebreefs laesplenkske dat in 1925 oetgegaeve is. L.Slagter maakde ein 2e oetgaaf.
==Limburgse laesplenkskes==
Tekslien 44:
't [[Mestreechs]] plenkske kaom oet in 1984 van de hand van [[Jef Bartelet]]. De later oetgaaf in 1987 ies van [[Bèr Essers]]: ''(lótsj, tuut, hin, kuusj, poor, knoup, gezèt, boezjie, sjogkel, kräölke, kengkee, zeibaor, walmoer, does, geis, körf en maosbrögk)''
In 1991 versjeen 't [[Heële|Heerles]] plenkske, samegesjtèld door [[Leonie Roebroek]] en oetgegeve door Veldeke-Heerle: ''(vlaam, kwakket, pool, oambusj, sjop, hóndesj, reub, sjup, weuëd, fersjet, zök, träöt, vruike, leech, zjweëgel, wegk, koel, doeës, d'r Kueb, tuut, kriet, kniën, kieësj, kirmes, winkbül, dri-j)''
===Alle Limburgse laesplenkskes===
* [[Amie]], 1987
* [[Beech]],
| |||